Covid-19’un tedavi sürecinde en etkili tedavi yöntemlerinden birisi olan İmmün Plazma bağışı konusunda bireysel çağrılar ve kan arayışı sürerken Van’da bu işin yönetimini yapan Kızılay Kan Bağış Merkezi Şehrivan aracılığı ile kapsamlı bir çağrı yaptı. Şehrivan’ın görüşlerine başvurduğu Kan Merkezi Müdürü Dr. İbrahim Çelik, kan bağışına dair bilinmeyenler başta olmak üzere tereddütleri giderecek tüm soruları cevapladı.
ŞİFA BULAN HASTALARA ŞİFA OLMA ÇAĞRISI!
Koronavirüs (Covid-19) öncesinde kan bağışında kendine ve bölgede yetecek bir kent olan Van’da son dönemlerde virüsü yenmiş hastaların kan bağışı için çağrılar ardı ardına yapılıyor. Virüsten dolayı sadece hastalığı atlatmış kişilerden alınan immün plazmanın değil normal kan stoğunun bile çok kritik seviyeye düştüğü kentte normal kan bağışında tekrar normale dönülürken hala birçok Koronavirüs hastası kan bağışı bekliyor. Hastalığı atlatmasına rağmen kan bağışı yapmayan ve tereddüt yaşayan vatandaşlara kan bağışı çağrıları devam ederken Kızılay Güneydoğu Bölgesel Kan Merkezi Müdürü Dr. İbrahim Çelik sürece dair önemli bilgilendirmeler yaptı. Van’daki kan durumu, Covid-19 sürecindeki bağışlar ve immün plazma bağışı gibi konuları Şehrivan’a değerlendiren Çelik, hiçbir tereddüte mahal vermeden kan bağışı yapılması çağrısı yaptı. Hastalığı atlatanlardan bir kısmının kan bağışı yapmasına rağmen Koronavirüs’ü yenip bağış yapmayan büyük bir kitle olduğunun altını çizen Çelik, “Covid-19 tanısı konulmuş ve hastalığını atlatmış insanlarımız, plazma bağında bulunursa içindeki tüm kanı alacağımızı düşünüyor. Ancak üretilen antikoru aldığımız zaman içerindeki antikor azabiliyor fakat bitmiyor.” Diyerek bu süreçte hastalara destek olma çağrısı yaptı.
VAN’DAKİ KAN MERKEZİ BÖLGENİN YÜKÜNÜ SIRTLANIYOR
Van’da bulunan Güneydoğu Bölge Kan Merkezi, bünyesinde bulunan 6 il ve bu illere bağlı ilçelerindeki 29 hastanenin kan ihtiyacını sağlıyor. Küresel bir sorun haline gelen korona virüsle tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de mücadele devam ediyor. Türkiye’de de korona virüsü nedeniyle alınan olağanüstü tedbirler çerçevesinde Mart ayından itibaren çok az sayıda vatandaş sokağa çıkabildi. Korona virüs salgınında dolayı sokağa çıkan vatandaşların sayısının azalmasından kaynaklı Kızılay’a yapılan kan bağış sayısında da ciddi bir düşüş yaşandı. Bu kapsamdan aylık 5 bin civarında ünite kan alan merkez, sokağa çıkma yasağı boyunca binin altında bağış almasından dolayı bağışın azalmasıyla stok kullanımına başlayan merkezde kan stokları kritik seviyenin atına düşmüştü. Haziran ayında normalleşme ile birlikte tekrar kan bağışlarında artış oldu.
HER ZAMAN KANA İHTİYAÇ VARDIR
Türk Kızılayı Güneydoğu Bölge Kan Merkezi Müdürü Dr. İbrahim Çelik, “Rutin çalışmalarımızda tam kan bağışı alıyoruz, pandemi öncesi ve pandemi sonrasında da her zaman bir kan ihtiyacı oluyor. Plazmanın birçok kullanım alanı var, bazı pıtılaşma sorunlarında kullanılıyor ve başka hastalarda kullanılıyor. Şu anda pandemi nedeniyle immün plazma çok gündemde, Covid19 tanısının konulması gerekiyor ve eğer pozitif tanı almış bir covid19 hastalığını geçirmiş bir kişi varsa bu iyileşmenin üstünden 28 gün geçtikten sonra 3 ay içerisinde 10 gün arayla immün plazma bağışı yapabiliyor. İmmün plazmada koronavirüsü geçirmiş kişilerin vücudu bir antikor üretiyor, virüse karşı oluşan antikorlar plazma tedavisiyle alınıp gerekli olan yoğun bakım hastalarında hastanın iyileşmesi için destek amaçlı diğer ilaçlara ek kullanılıyor.” Dedi.
“PLAZMA BAĞIŞI NORMAL TAM KAN BAĞIŞINDAN ÇOK DAHA KOLAY”
Sağlık Bakanlığı’nın bilgilerini kendi sistemimizden de takip ediyoruz, bu bilgiler doğrultusunda covid19 hastalığını atlatmış kişilere sistem üzerinden ulaşmaya çalıştıklarını dile getiren Çelik, “Ulaştığımız kişilere plazma tedavi hakkında bilgilendirip plazma bağışına davet ediyoruz. Van’da şu ana kadar 400 kişiden plazma bağışı aldık, diğer merkezlerimizden getirmiş olduğumuz immün plazmalarla birlikte yaklaşık 1000 bin ünitelik plazmaları hastanelerimize sunduk. Plazma bağışı için insanların çekinmeleri olabilir, kan bağışı verdikleri zaman bir sıkıntı çıkar mı gibi kokuları oluyor. Bunları aşmanın tek yolu önce ne olduğu ne için kullanıldığı, kimler için kullanıldığı gibi ön bilgilendirme yapmak gerekir. Biz Van’da bunları önceden yaptığımız için hastalardan çok zorluk çekmiyoruz.”
KORONA HASTALARINA ŞİFA OLUYOR
“Burada şunu da söyleyeyim, plazma bağışı kan bağışından çok daha kolay. 15 dakikalık tam kan bağışına göre plazma bağışı daha kolay bir işlem. Şöyle kısaca plazma bağışının ne olduğu açıklamam gerekirse; hastalık geçiren ve sağlığına kavuşan hastaların kanlarına halen virüse karşı oluşan antikor ve proteinler bulunmaktadır. Bu protein ve antikorlar kan plazmasında serum adı verilen sarı sıvı alanda yer alır. İmmün plazma tedavisinde ise hastalığı geçiren ve sağlığına kavuşan kişilerden alınan kan plazmaları, durumu ağrı olan hastalara enjekte edilme durumudur.” Şekline tanımladı.
PLAZMA BAĞIŞININ BİR YAN ETKİSİ YOK
Cümlelerini sürdüren Müdür Çelik, kişinin kanı alındıktan sonra plazma sıvı kısmı bir torbaya aktarılıyor, kan hücrelerinin olduğu yani asıl kan kısmı kişiye geri verildiğini ifade ederek şunları söyledi: “Kan verecek kişiler de bir yan etki bırakmıyor, ayrıca böyle hayati önemi yüksek bir sosyal sorumluluk adı altında destek vermiş olacaklar. Herkesten de plazma kan bağışı almıyoruz belli kriterleri var. Örneğin; 18-60 yaş arası (19 yaşından gün almış, 61 yaşından gün almamış ve arası) bağışçılar, gebe kalmamış, düşük yapmamış, kürtaj olmamış kadın bağışçılar, daha önce kan transfüzyonu yapılmamış bağışçılar. COVID-19 virüs enfeksiyonuna yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş bireyler. Bağışçı adayının COVID-19 enfeksiyonu tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olanlar. Hastanede yatarak tedavi gördüyse en az 24 saat ara ile yapılmış 2 nazofarenks sürüntü örneğinin moleküler test sonuçları negatif olanlar. Klinik olarak iyileşmesinin üzerinden en az 14 gün geçmiş olanlara tedavi uyguluyoruz.”
KORONAVİRÜSÜ YENİP KAN VERMEYEN ÇOK KİŞİ VAR!
Van halkının plazma bağışı için korkularının olduğunu vurgulayan Çelik, “Van’da covid19 hastalığından kurtulmuş kişilerde uygun olanlardan kan bağışı alıyoruz. Destek olmak isteyen, plazma vermek isteyen olduğu gibi bağış yapmayan büyük bir kesimde var tabi ki ama biz şu ana kadar Van halkına plazma tedavisini anlatarak yol almaya çalıştık, bundan sonra da hep böyle devam eder. Bilgilendirdikten sonra plazma tedavisine razı olan birçok insan var. Aslında insanlarımızda plazma bağışı için bir korku var. Çünkü covid19 tanısı konulmuş ve hastalığını atlatmış insanlarımız, plazma bağında bulunursa içindeki tüm kanı alacağımızı düşünüyor veya içindeki üretilen antikoru aldığımızda tekrar hastalanacakmış hissiyatı veriyor. Ancak üretilen antikoru aldığımız zaman içerindeki antikor azabiliyor fakat bitmiyor. Vücuda herhangi bir virüs girdiği zaman bir hücre olan antikor hemen çoğalıp virüse cephe alabiliyor. Bunun nedeni ise vücut artık virüsü tanıyor ve kendiliğinden antikor üretmeye başlıyor.” Şeklinde konuştu.
“VAN VE ÇEVRE İLLERİN DUYARLILIĞI SEVİNDİRİYOR”
Mart ayına büyük bir kan stokuyla girdiğinin altını çizen Müdür Çelik, “Van olarak 2020 yılı için kan bağışı hedefimiz, Bitlis, Muş, Ağrı, Hakkâri illerinin ve bunlara bağlı olarak tüm ilçelerine yetecek derece kan stoku üretmek” dedi. Çelik ayrıca: “Hedef 50 bin 700 ünite kan bağışı almaktı. Pandemiyle birlikte sokağa çıkma yasakları, insanların kalabalık alanlara girmemesi vb. birçok etkenle kan bağışları ciddi oranda düştü. Ancak biz hastanelerimizin mağdur olması önüne geçtik, çünkü salgın sürecine iyi stokla girdik. Ayrıca Van ve çevre illerin böyle duyarlı olması da sevindiriyor. İhtiyacı karşılamamız anlamında kan stokunun bize çok faydası oldu. Haziran’la birlikte tekrar normalleşmeye başladığımız zaman tekrar kan bağışlarımız normal sevilere geldi. Bu yıl kan bağışlarımız çok iyi durumda yaklaşık 36 bin ünite kan bağışı aldık ve bu kanların birleşenlerine ayrılmasıyla 50 bin ünite civarında kan ve kan ürününü hastanelerin hizmetine sunduk. Önümüzde 3 aylık bir süreç var, hedefimize yakın bir şekilde ilerliyoruz. İnşallah pandeminin çok fazla etkisini hissetmeden bu süreci atlatacağız.”
VAN, KAN BAĞIŞINDA HASTANE İHTİYACINI KARŞILIYOR
Van, kan bağışında kendi kendine yetebiliyor cümlelerini kaydeden Çelik, “Van’ın ve çevre ilerinin kan ihtiyacını yüzde 99 oranda karşılıyoruz, Türkiye’de kan ihtiyacı karşılayan iller arasında hiçbir ili sınıflandıramayız. Türkiye’de Kızılay’ın 18 bölge kan merkezi var. Yani bölgesel sıralama çok doğru olmayabilir. Çünkü hastanelerin kan kullanım oranları ve hastane ihtiyacını karşılamak veya karşılamamak önemli. Misal bazı şehirlerde çok büyük hastaneler var buna göre de kan merkezlerinin çok olmasından ötürü nüfusa göre kan bağışı daha az veya daha çok olabiliyor. Bizim asıl amacımız hastanelerin kan ihtiyacını karşılıyor muyuz ya da karşılamıyor muyuz? Kendimize yetiyor muyuz veya yetmiyor muyuz? Bu anlamda Van olarak Bölge Kan Merkezine bağlı illerin kan ihtiyacını karşılıyoruz. Bazen ihtiyaçtan çok daha fazla kan stoklarımız olduğu dönemlerde de farklı bölgelerdeki kana ihtiyaç olan merkezlere de gönderiyoruz.” Diye ekledi.
KAN İÇİN BAĞIŞ ÇAĞRISI
Mart ayının 15’inden sonra kan bağışında ciddi düşüşler gördüklerini ve ciddi düşüşler olmasına rağmen kan almaya devam ederek ihtiyacı karşılamaya çalıştıklarını belirten Bölge Kan Merkezi Müdürü Dr. İbrahim Çelik, şöyle devam etti: “Pandemi sürecine Türkiye çok iyi bir kan stokuyla girdi. Süreç devam edince düşüşler ve stok azalması yaşandı. Van başta olmak üzere Türkiye’nin hemen her ilinde bu yaşandı ama ihtiyaç karşılandı, kan ile ilgili çok büyük bir sıkıntı yaşamadık, şu an da ise kan stokları iyi düzeyde. Tabi bu pandeminin ne kadar süreceği nasıl olacağını kimse bilmediği için kan stoklarının daha da fazlalaştırmak çok daha iyi olabilir.”
SİZ İYİLEŞTİNİZ, ONLAR DA İYİLEŞSİN!
“Buna bağlı olarak kan bağışında bulunmak isteyen veya bulunmaktan korkan, çekinen vatandaşlara şunu söylemek istiyorum; kaynağı sadece insan olan, başka bir yolla elde edilemeyen, ilaçlar gibi laboratuvar ortamında üretilmeyen ve bir insanın bağış yapma sonucu hastaların ve hastanelerin önüne seren hayati bir ürün. Dolayısıyla kan bağışlarının sürekli devam etmesi gerektiğini düşünüyorum, kan bağışları devam ederse kan ihtiyacı olan hastalarda mağdur olmaz. Sadece acil durumlarda aklımıza kan gelmemeli, kan ihtiyaçtır ve herkese lazımdır. Toplumumuzun gönüllü ve düzenli kan bağışına ihtiyacı var, bu anlamda Van halkını gönüllü kan bağışı yapmak adına çağrıda bulunmak istiyoruz. Hatta davet ediyoruz. Covid19 hastalığını atlatmış insanlarımızdan diğer covid19 hastalarının iyileşmesi için plazma bağışında bulunmalarını istiyoruz.”
ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM-ÖMER AYKAÇ
