Koronavirüs pandemisi ile birlikte özellikle birçok esnaf, büyük sıkıntı yaşamaya başladı. Kahveciler, kırtasiyeciler, düğün salonları, işletmecileri, gelinlikçiler, servisçiler ve kantinciler kısaca tüm sektörler büyük problemlerle karşı karşıya kaldı. Esnafların sürecin bitmesi ve krizden kurtuluş ile ilgili beklentisi sürerken Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı İsa Berge, pandemi sürecinde açılan ve kapanan işyerlerine ve kent ekonomisinin can damarı olan küçük işletmelerin durumuna ilişkin konuştu.
Pandemi sürecinin başlaması tüm dünyayı etkilediği gibi Türkiye’yi de ekonomi açısından ciddi anlamda zarara uğrattı. Kriz tüm dünyayı etkilerken Van gibi üretimin daha az olduğu, tüketimin fazla olduğu kentler sıkıntıdan daha büyük oranda etkilendi. Van ile İran arasındaki Kapıköy sınır kapısının kapanmasıyla birlikte kette bulunan esnafların birçoğu iş yapamaz duruma gelirken, 2020 yılında kentte bulunan 416 esnaf iş yerini kapatmak sorunda kaldı. Kapalı kalan Kapıköy’ün doğrudan etkilediği kentteki esnaf, tüccarların yanında kentin tamamı bu süreçten nasibini alırken Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı İsa Berge esnafın durumunu, yaşadığı sıkıntıları ve olması gerekenleri Şehrivan aracılığı ile anlattı. Van’daki esnafın süreç uzadıkça daha büyük borçlar altına girmeye başladığını söyleyen Berge, süreç içerisinde verilen maddi desteklerin de yetersiz kaldığının altını çizdi. Berge bu vesileyle esnafa faizsiz kredi desteğini çağrısını bir kez daha yineledi.
“İŞ YERLERİNİ AÇAMAYAN ESNAFLARIMIZ BORÇ ALTINA GİRMEYE BAŞLADI”
Pandemi sürecin başlaması ile birlikte esnafımızda da bir tedirginlik başladığını belirten Başkan Berge, “Bu tedirginlik her geçen gün artmaya devam etti. Bu da esnafımızı çok zor günlere soktu. Sıkıntılar her geçen gün azalacağına daha da büyümeye başladı. Belli bir süre sonra hükümetimiz tarafından 25 bin TL nakit 25 bin TL ise kredi olarak esnafımıza katkıda bulundu. Pandemi salgınından dolayı tedbir amaçlı kapatılan esnaflarımız uzun zaman iş yerlerini açamadılar. İş yerlerini açamayan esnaflarımız daha da borç altına girmeye başladı. Çünkü esnafın aldığı krediyi ise kendi ailesinin geçimi için kullandı. Bu krediler de belli bir zaman sonra tükendi şu anki süreçte işyerinin kapanması gibi söz konusu olmamalı çünkü esnafımız ikinci bir kepenk kapanışında iflas edebilir.” Dedi.
SÜREÇ ESNAFI ÇOK YORDU
Van’daki esnaflarımızın işyerleri her ne kadar açık olsa da iş yapamaz hale geldiklerini aktaran Berge, “Esnafın aldığı kazanç esnafı sürdürülebilir bir şekilde getiremiyor, bu süreç esnafımızı çok yordu çok mağdur etti. Esnafımızın her ne kadar iş yeri açık olsa da doğru düzgün bir iş yapamıyor. İnsanlar hala çok tedirgin, mesafeli bir satış var, insanlar eşya almaktan korkuyor. Sosyal mesafe, maske ve hijyen olmazsa olmazlarımızdandır. Ama tabii ki halkımız pandemi salgınından korkarak esnaflarımızdan alışveriş yapmaktan korkuyor. Bu sürecin ticari hayata yansıması çok kötü oldu, ekonomiyi hemen hemen durma noktasına getirdi. Bundan dolayı yeni süreçte hep birlikte daha temkinli ve tedbirli olmak zorundayız. Bizim görüştüğümüz esnaflar, aldıkları krediyi geri ödemek için neler yapacağız, nasıl ödeyeceğiz gibi kaygıları var. İnşallah hükümetimiz sosyal devlet anlayışı ile bundan sonraki süreçte kredileri geri almaz.” Diye ekledi.
“FAİZSİZ KREDİ DESTEĞİ SAĞLAMALI”
Van esnafı şu an krediye muhtaç duruma düştü, tekrar krediye muhtaç bir durumda cümlelerini kullanan Berge, “Çünkü esnafların pandemide aldığı krediler sadece kendi giderlerine kullandı, ailesinin giderlerine kullandı. İş yerine bunu kullanamadı kendi geliştirme adı altında kullanamadığı için şu an tekrar krediye muhtaç bu durumda. Şimdi esnafımız tekrar ayağa kalkabilmek için KOSGEB faizsiz krediye ihtiyacı var. Pandemi salgınından bugüne kadar 416 esnafımız iş yerini terk etmiş durumda.” Diye konuştu.
25 BİN TL’LİK DESTEK YETERLİ OLMADI
Esnafımızı 25 artı 25 bir kredi desteği yapıldı diyen Berge, şunları söyledi: “Ama bu esnafımız için çok düşük bir rakamdır bu rakam kesinlikle yeterli değil esnafımız dediğim gibi bu krediyi tamamen kendi aile ihtiyaçlarını da kullandı. Çünkü o zaman Korona virüsün ilk çıktığı zamanlar esnafımız kepenk kapatmak zorundaydı kapattığı vakitte ailesine bakamazdı, ailesine bakmak için kredi çekmek zorunda kaldı. Esnafları desteklemek amaçlı bundan sonra yapılacak çalışma şu olabilir bu yapılan destek faizli kredi bundan sonra KOSGEB faizsiz kredi sağlayabilir. Eğer bu da sağlanamazsa her geçen gün esnafımız daha da zora düşebilir.”
“KAPIKÖY SINIR KAPISI AÇILMALI”
Cümlelerine Kapıköy ile devam eden Başkan Berge, şunları kaydetti: “İlerdeki süreçte eğer yasaklar gelmezse hayatin gidişatı olumlu olabilir. Kapı köy sınır kapısı geçişlere yasaklanması doğru bir karardı. Ama zaten virüsün ilk çıktığı zamanlarda bu süreç onu gerektiriyordu. Yalnız şu an artık bu saatten sonra kapının açılması gerekiyor. Önlem alınırsa neden açılmasın, biz artık virüse alıştık bundan sonra artık çalışmak zorundayız. Başka çaremiz yok. Van’ın ekonomisi çöktü diyebiliriz, sınır kapısı açılmazsa bizi çok kötü günler bekliyor. Esnafı çok kötü günler bekliyor, kapı köy ile ilgili çalışmaların devam devam edilmesi gerekiyor. Kontörlü geçişin uygulanması gerekiyor. İranlılar bu şehir için velinimetti. Kapılar açılmadığı takdirde ya da gerekli desteğin verilmemesi durumunda Van esnafı ayakta duramaz bir hale gelecektir. Önümüzdeki süreçte şartlar uygun olursa tedbirler alınarak kapı köyün açılması gerekiyor. Ama tedbirsiz bir şekilde açıldığı vakit kapıların açılması veya esnafların iş yapmasının hiç anlamı kalmaz. Çünkü bu sefer ölümlerle uğraşan bir şehir olmaya başlayacağız.”
YASAKLARIN BİR DAHA GÜNDEME GELMEMESİ GEREKİYOR
Yasaklara değinen Berge, “Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nin uzaktan eğitim kararı esnafı zarara uğratabilir. Ama bütün üniversiteler bu kararı aldı. Tabi bununla ilgili de çalışmaların olması gerekebilir. Üniversite açıldı vakit Van'daki ekonomide canlanabilir. Üniversitenin açılması da şehrin ekonomik hayatına yön verecektir, bu anlamda üniversitenin çalışmaları var mı yok mu bunu bilmiyorum ama diğer üniversiteler açıldığı vakit Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde açılması lazım, dediğim gibi esnafa katkı sağlayacaktır. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi kapı köy kadar önemlidir. Yasakların bir daha gündeme gelmemesi gerekiyor. Çünkü insanlar artık yasaksız hayata alıştığını görüyorum.”
“YASAK DEĞİL TEDBİRLİ BİR SÜREÇ OLSUN”
“Toplumun artık bu pandemi konusunda bilinçlendiğine inanıyorum. Aynı şekilde esnaf ve sanatkâr arkadaşlar da sosyal mesafe ve hijyene dikkat ediyor. Herkes çok tedbirli sokağa çıkma yasağı artık olmamalı. Çünkü ekonomi gerçekten bitmek üzere esnaflar zor durumda, insanlar zor durumda. Herkes bu sürecin farkında herkes bu süreci bir şekilde götürmeye çalışıyor, yasaklarla bir yere varamayız. Ancak bilinçlendirme çalışmaları yaparak bir yere varabiliriz. Van Valisi Mehmet Emin Bilmez süreç ile ilgili bilinçlendirme çalışmaları yaptı. Bu şekilde düzenli bir hayattan söz edebiliriz.” İfadelerinde bulundu.
ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM-ÖMER AYKAÇ-
