Esnaf ve Tüccarlardan Kapıköy açılsın çağrısı

Geçtiğimiz günlerde Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın başta turizm sektörü olmak üzere birçok sektörü temsilen yaptığı Kapıköy açılmalı çağrısı kentte karşılık buldu.

Geçtiğimiz günlerde Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın başta turizm sektörü olmak üzere birçok sektörü temsilen yaptığı “Kapıköy açılmalı” çağrısı kentte karşılık buldu. Birçok sektörü hareketli tutan İranlılar’ın gelmediği süreçte kaybı büyük olan Van’da, esnaf ve tüccarlar birçok kapının açıldığı ve uçuşların tedbirli olarak yapıldığı Türkiye’nin bölgenin can damarı olan Kapıköy’ü açması ve başta turizm olmak üzere birçok sektörü kayıplardan kurtarması gerektiğini vurguladı. Salgının İran’daki durumu ise tedirginlik yaratıyor.

Çin’de ortaya çıkan ve birçok ülkeye yayılmaya başlayan Koronavirüs Türkiye’nin sınır ticaretini de vurdu. Komşumuz İran’da birçok ölüme yol açan ve sınır kapılarının kapanmasına neden olan virüs nedeniyle İran ile ticaret yapan sınır ili Van ekonomik olarak sıkıntı yaşamaya başladı. Virüsün Türkiye’de görülmesinden kısa bir süre sonra kapatılan kapılar ve uçuşların en büyük kayıp yaşatan geçiş olan Kapıköy’ün kapatılması çok konuşulan bir konu olurken, şimdi de açılması gündem oldu. Aylardır kapalı olan ve hem ticari hem de turizm noktasında kaybı büyük olan Kapıköy için ilk çağrıyı Van Ticaret ve Sanayi Odası yaptı. Mart’tan bu yana kapalı kalan sınır kapıları Van ekonomisine ciddi zararlar vermeye devam ettiği vurgulanan açıklamada, batıda kapılar açıkken Van’da kapalı olmasının doğru olmadığı söylendi. Van TSO’nun Kapıköy açılsın çağrısından sonra Şehrivan’ın görüştüğü isimlerin büyük bölümü de tedbirli olarak bu kaybı bitirecek olan kapının açılması gerektiğini vurguladı. Turizmciler ise uçuşların kontrollü olarak başlayacağı bu süreçte, kapıdan girişlerin de tedbirler eşliğinde start alması gerektiğini ifade etti. Öte yandan bazı vatandaşlar ise İran’daki durumun ciddi olduğunu, kapıların açılmasının kentteki durumu kötüye götürebileceği endişesinden dolayı kapalı kalması noktasında temkinli davranıyor.

İLK ÇAĞRI VAN TSO’DAN GELMİŞTİ

Türkiye’nin batısında sınır kapılarının açık olması, uçuşların serbest hale gelmesi sonrası başlayan turizm hareketliliği sonrası Van Ticaret ve Sanayi Odası flaş bir açıklama ile Van’da kapıların kapalı kalmasına tepki göstermişti. Türkiye’nin batısında turizm konusunda hareketlilik yaşanırken Van’daki bu durumun kabul edilemez olduğunu vurgulayan bir açıklama yapan Van TSO yönetimi, “Ülke içerisindeki salgının kaynağı büyük ölçüde metropol etkileşimi olduğu halde, sınırlarımız güvenli ve kontrollü tedbirler ile korunmasına rağmen Doğu Anadolu Bölgesi, özelde şehrimizin turizm hareketliliği konusunda izole etme kararları doğru değildir.” Diyerek Van’ın ekonomik olarak büyük kayıplar yaşadığının altını çizmişti. “Van şehri turizm hareketliliği açısından en güvenilir şehirlerden bir tanesidir.” İfadelerine yer verilen açıklamada, turizm Van’ın izole tutulmamasını ve diğer kentler gibi ulaşıma açık bir hale getirilmesi ifade edilmişti. O açıklama sonrası kentin en çok konuşulan konusu olan Kapıköy ve diğer ulaşım alanlarının açılması konusu ile ilgili Şehrivan tüccar, turizmci ve vatandaşlardan görüş aldı. Van TSO’nun açıklamasında olduğu gibi kayıpların büyük olduğuna vurgu yapan isimler Van için çok önemli olan Kapıköy’ün mutlaka açılması gerektiğini vurguladı.

ALTINAL: KAPI MUTLAKA AÇILMALI

Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın açıklamasına en önemli destek Van Ticaret ve Sanayi Odası Dış Ticaret Grubu Meclis Üyesi Faruk Altınal’dan geldi. Altınal gidişatın kendilerinin de aralarında bulunduğu tüccarlara büyük zarar verdiğini söylerken şu ifadelere yer verdi: “Kapıköy Sınır Kapısı şimdiye kadar açılması gerekiyordu. Çünkü Van hem turizm hem de ekonomi açısından büyük kayıplar verdi. Kayıp vermeye de devam ediyor. Biz geçmişten bugüne kadar ihracat yapan bir şirketiz. Bu kent zaten ihracat yapan bir halka sahip değil. Kapıların kapanması bizim ihracatımızın yanı sıra müşteri kaybına da neden oldu. İran halkının bir huyu vardır, başka yerlere gitti mi, geri getirmesi zordur. Şimdi ise sınır kapısı kapalı olduğundan dolayı İran halkı Van’ı unutmuş bir durumda tekrar Van’a alıştırmak imkânsız gibi gözüyor. Tüm bunları göz önünde bulundurarak muhakkak açılması gerektiğini düşünüyorum. En azından iki ülkenin anlaşıp ortak bir noktada buluşmaları gerekir. Kapıların kapalı kalması 2021 yılına da etki edebilir. Böyle devam ederse farklı bir kriz yaşanabilir.” İfadelerinde bulundu.

TUNÇDEMİR’DEN KAPIYI KADEMEYİ AÇMA ÖNERİSİ

Van Gölü Havzası Turizm Derneği (VAHATUDER) Yönetim Kurulu Başkanı bölgenin turizminin büyük kayıplar yaşadığına vurgu yaparak, bu noktada sektöre sahip çıkılması gerektiğinin altını çizdi: “Koronavirüs dünyanın genelinde yayıldı. Sağlıktaki kayıplar sonrasında bu salgın en çok turizmi vurdu. Bu noktada yaşanan kayıplara rağmen bölge özelinde söylüyorum, en az ilgilenilen ve desteklenen sektör de yine turizm oldu. Çünkü bu sektörün alternatifi yok. Bu sektördeki insanların başka bir uğraşı da yok. Böyle olduğu içinde Akdeniz’de, Ege’de temkinli bir şekilde bir süreç başladı. Bu noktada Van ve bölgenin de bu noktada son yıllarda tamamıyla turizme bağlı olarak ayakta durduğunu göz önünde bulundurmak gerekiyor. Turizmdeki en büyük pay da İran’dır. Bu yönüyle sektörün ölmemesi Kapıköy’den ekmek kazanan sektörlerin ölmemesi adına bazı adımların atılması gerekiyor.”

“KAPIKÖY İNSANLARIN EKMEK KAPISIDIR, AÇILMA TALEBİ KEYFİ DEĞİL”

Tunçdemir, konuyla ilgili olarak ayrıca, “Kapıköy Van için çok önemli bir nokta. Ama salgının durumu ortada. Bu yönüyle Kapının bir anda açılması zor görünüyor. Fakat açılması da gerekiyok. Bu da belli aşamalarla olmalı. Bu noktada kapının dönem dönem ya da belli dönemlerde açılması bir başlangıçtır. Örneğin ilk olarak uçakla ulaşım açılabilir. Ki zaten bugün itibariyle başlıyor. Bir süre sonra ticaretin önü açılır. İhracat-ithalatın önü açılmalı. Bundan sonra da kademeli olarak turizmler, gidiş gelişler yapılmalı. Nihayetinde bu keyfi bir uygulama değil. İnsanların ekmek kapısıdır bu. Nihai olarak bu sektörün ayakta durması için çarkın dönmesi lazım bunun yolu da kapının kontrollü olarak açılmasıdır. Az da olsa bir hareketlilik olmalı. Bizim üç büyük sınır kapımız var bölgede. Hepsi de birbirinden önemli. En azından bunlardan birisi açılsa bu kanallardan birisi açılmış olur. Ama tüm bunların kapalı olması durumu tam anlamıyla tıkıyor. Bir anda kapıları açın da demiyoruz, yavaş yavaş, dönemli ve kontrollü gidişler olabilir. İnşallah uçuşlarla birlikte kademeli olarak kapılar da açılır ve süreç iyi bir şekilde ilerler de normale dönüş süreci başlar.” Dedi.

“VAN’IN NE GÜNAHI VAR”

Uzun bir süre kapalı kalan Kapıköy sınır kapısının artık açılması gerektiğini belirten ulaşım sektöründe işletmecilik yapan Ferhat Uygun, “Avrupa’dan farklı illere açılan sınır kapıları var. Peki, Van’da neden kapılar açılmıyor. Bu kentin ne günahı var. Kapıya giden 70 tane aracımız vardı, şimdi hepsi boş bir şekilde duruyor. Artık devlet büyüklerinin buna bir çözüm bulmaları gerekiyor. Çalışan insanların artık evlerine ekmek bile götüremiyor bir hale geldiler. Yetkilerin halk arasına girip halkın ne durumda olduğunu görmeleri gerekiyor. 70 araçtan hemen hemen 20 tanesi satılmak zorunda kaldı. Çünkü bu araç sahiplerinin ek bir gelirleri yok.” Dedi

“TEDBİRLİ BİR ŞEKİLDE AÇILABİLİR”

Van’da kapıların kapanmadan önce ekonominin iyi olduğunu söyleyen esnaflardan Metin Irmak, “Kapıların kapanması ve bu kadar uzun süre içerisinde açılmaması bizi ciddi anlamda krize soktu. Kapıların artık açılmasını isteriz. Eskiden İranlılar, Vanlılar için velinimetti. Bir eşyayı Van halkına satana kadar gözüm çıkıyordu ki şimdide öyle ama İranlılar öyle değiller. Beğendiklerini hemen alıyorlar. Koronavirüsü de göze alarak konuşacak olursak şu an İran’da da sıkıntılı bir süreç yaşanıyor. Tedbirli bir şekilde açılsa daha iyi olur.” Cümlelerini kullandı.

“VİRÜS HAYATIN PARÇASI HALİNE GELDİ, TEDBİRLERLE AÇILABİLİR”

Vanlıların tek yatırımcılarının İranlılar olduğuna dikkat çeken Esnaflardan Bekir Kut, “Kapıköy kapısının açılmasını tabi ki isteriz. İranlılar Van piyasasını canlı tutuyordu. Bu yüzden sınır kapılarının açılmasını isteriz. Zaten kapıların bu kadar uzun süre kapalı kalması bizi derinden etkiledi. Çünkü İranlılar kapılar kapalı diye gelemiyorlardı. Burada ki insanlarda pandeminden dolayı gelemiyorlardı. Virüsle artık yaşamak zorundayız, hayatımızın bir parçası haline geldi. Tedbirler alınarak kapıların açılmasında bir sorun olmayacağını düşünüyorum. Yetkililer gerekeni yapmalı.” Şeklinde konuştu.

TOPLU GELİŞLER YERİNE BELLİ SAYIDA GİRİŞ ÖNERİSİ

Esnaf Harun Timur, “Sınır kapısının artık açılması gerekiyor diye düşünüyorum. Ama bir yandan da pandemi süreci olduğundan dolayı ne yapacağımızı da bilmiyoruz. Kapılar kapanmadan önce işler baya yolundaydı. Şimdi ise geçmişe göre baya bir düşüş var. Bir esnaf olarak kapıların kapanması diğer şirketleri nasıl etkiliyorsa bizi de o şekilde etkiliyor. Vanlıların baş tacı İranlılardır. Kapıların açılmasını ise şu şekilde isteyebiliriz. Misal yığınla gelmelerini istemeyiz, belli bir kapasite şeklinde gelmeleri daha iyi olur”

“KAPILARIN AÇILMASI EKONOMİYİ CANLI TUTAR”

Şehrivan’a konuşan vatandaşlardan Savcı İşlen, “Normalde İranlıların bize bir katkısı olmasa bile, kapıların kapanmadan önce piyasa canlıydı. Eskiden esnaflar gece yarılarına kadar açıktı. Ama şimdi ise daha güneş batmadan dükkânlarını kapatan esnaflar var. Çünkü artık ekonomide can yok. Virüs sürecinde pek açılma taraftarı değiliz. Bir yandan sağlık bir yandan da ekonomiyi düşünmeye çalışıyoruz. Tabi ki kapılar açılsa ekonomiyi canlı tutar. Sağlık açısında da biz İran’dan beteriz, İran’da bizden beter.” Diye ekledi.

İRANLILAR’DAN SADECE OTELLER DEĞİL HERKES FAYDALANIYOR!

İşletmeci Gülşen Eryüz, “Sıkı tedbirler alınırsa kapıların açılması Van ekonomisi açısından güzel olur. Bu ekonomiden sadece otelciler değil, bütün esnaflar yararlanıyor. İranlıların buraya gelme amaçları gezmek ve alışveriş yapmak. Tüm tedbirler alınsa, tüm kontroller yapılsa kapıların açılmasını isteriz. Ekonomi de herkes çöküş yaşıyor. Kapılar açılsa belki hareketlik gelir. Yetkililere sesleniyoruz, kapılar açılsın artık.”

VAN’IN TEK GEÇİM KAYNAĞI OLAN KAPILAR NEDEN KAPALI?

“Kapıların kapanması bize yokları yaşatıyor, bunun için kapıların kesinlikle açılmalı” diyen Mehmet Aşma adlı vatandaş ise konuyla ilgili olarak: “Türkiye’nin başkenti Ankara ise Doğunun turizm başkenti Van’dır. Burada kültür ve inanç turizmi vardır. Şu an Akdamar Kilisesi açılamayacak duruma gelmiştir. Van dünyanın her tarafından ziyaret edilecek bir konuma sahiptir. Niye farklı illerde virüs kaynıyor, yasak yok. Ama Van’ın tek geçim kaynağı olan kapılar neden kapalı. Yüzü aşkın otel, iş yeri ve dükkânlar var hepsi perişan ve yoksunlar. Bu sene bizim için çok kötü geçti. Van yıldız bir kenttir. Buraya gelen insanlar iki gün kaldıktan sonra gidiyorlar, bu tatmin edici ve doyurucu değil. İran kapısı şiddetle açılmalıdır. Hükümet, devlet ve yetkilere sesleniyorum kapılar açılsın.”

SADECE İRAN DEĞİL IRAK KAPISI DA VAN İÇİN ÖNEMLİ

Son olarak görüş bildiren Sabahattin Duran adlı bir esnaf ise konuyla ilgili olarak: “Van, Türkiye genelinde turistlik açıdan yıldızı parlayan bir yer. Van bu sınır kapıları sayesinde bu sene hariç her sene çok iyi bir turizm yılı geçiriyor. Sadece İran’la sınırlı tutmamak gerekir, Irak’tan da gelen iyi bir potansiyelimiz vardı. Bunları da göz ardı etmemek gerekir. Bundan sonra hükümet gerekli tedbirleri alıp, sınır kapılarını açabilirler. Van’ın ekonomi açısından İranlılara ciddi oranda ihtiyaçları vardır.” İfadelerini kullandı.

“SAĞLIK OLMADAN EKONOMİ OLMAZ” DİYENLER DE VAR

Ekonomi açısından kapıların açılmasını isteyen ama sağlık açısından ise açılmasını kesinlikle istemeyen vatandaşlardan Mazlum Turgut, “Van’da vaka sayılarının bu kadar artmasının tek nedeni İran’da vaka çıktığı zaman kapıların hemen kapanmamasından kaynaklanıyor. Sağlığımızı düşünmeden ekonomiyi düşünemeyiz, ama ekonomi olmadan da sağlık olmuyor. Bu esnafların tek geçim kaynakları İran halkıydı. Bu süreçte kapıların açılmasını ne kadar doğru bulamazsam da ekonomi açısından açılmasını isteriz.” Şeklinde konuştu.

BARAN: “ÖNCELİĞİMİZ SAĞLIK”

İthalat ve ihracat için kapıların açılması gerektiğini dile getiren Ercan Baran bu rağmen salgındaki durumun endişe verici olduğunu belirterek, “Bu süreçte insanların gelmesini pek doğru bulmuyorum. Çünkü İran’da da ciddi anlamda bir vaka artışı var. 6 ay bir süre kapalı kalan kapılar, biraz daha kapalı kalabilir diye düşünüyorum. Çünkü önceliğimiz sağlık, tabi ekonomi de çok önemli bir etken, misal bu pandemi sürecinde kredi çeken bir sürü çalışan tanıyorum. Ama ücretsiz izne çıkarıldılar. Peki, bu insanlar iş yapamazsa kredilerini nasıl ödeyecekler. Sadece Van’da ekonomi kötü değil tüm Türkiye bu durumda.” Dedi. 

ŞEHRİVAN ÖZEL: ÖMER AYKAÇ/ORHAN SAĞLAM