Kış geldi, Van yine is ve kara dumanlarla kaplandı!

Uzun bir süre önce etkisini hissettirmeye başlayan soğuk havalar ile birlikte kombiler açılıp, sobalar kurulurken; kömürün etkisiyle bacalardan tüten dumanlar Van’ın havasını bu Kış da griye boyadı.

Soğuk havaların kar yağışından çok önce etkilerini göstermeye başladığı bu sene vatandaşlar kış hazırlıklarına da bir o kadar erken başladı. Bu hafta içerisinde başlayan kar yağışı ile birlikte adeta ‘Ben geldim’ diyen kış mevsimi için vatandaşlar hazırlıklarına devam ediyor.

Kombilerin derecelerinin günden güne yükseldiği, tonlarca kömürün saatler içerisinde poşetlere doldurulduğu, kasaların ayakların altında ezildiği aylar içerisine girmişken havada oluşan değişimi fark etmemek de kaçınılmaz hale geldi. Soba bacalarından şehrin dört bir yanına tüten dumanlar Vansemalarını griye boyarken Şehrivan olarak durumun sebebini ve alınacak önlemleri işin uzmanlarına sorduk.“Ukrayna mı? Şırnak mı?” Diye yaptığı ayrımın ötesine geçilemeyen tartışmalar sürerken özellikle dağıtılan yardım kömürlerinin kalite kontrolü sağlanması konusu çevrecilerin gündemi olmaya devam ediyor. Kış başlar başlamaz özellikle akşam saatlerinde hakim olan görüntü ise Van’ın bu kışı da dumanlı hava sahası olarak geçireceğini gösteriyor.

Van’da hava her sene olduğu gibi bu sene de kışın gelmesi ile birlikte yoğun bir duman tabakasına sahne oldu. Bacalardan tüten dumanlar bir de kalorisi düşük ve yıkanmamış kömürlerin etkisiyle daha da tehlikeli bir hal alıyor. Vatandaşların ise büyük bir kısmı kömürü doğalgaza kavuşamadığı için mecburiyetten kullanıyor. Yıllardır süren doğalgaz çalışmaları ile mahallelere alt yapı sağlanırken bu mahallelerin birçoğu hala doğalgaza kavuşamadı.

Konuyla ilgili gazetemize açıklamalarda bulunan ÇEVDER Başkanı Ali Kalçık ve VanGölü Aktivistleri Derneği Başkanı Erdoğan Özel çözüm için kömür konusunda Van’daki denetim mekanizmasının arttırılması gerektiğini ifade etti. Egzoz gazlarının da hava kirliliğine yaz kış fark etmeksizin kötü bir etki yarattığını belirten uzmanlar toplu taşımaya yönelerek de oluşan hava kirliliğinin kısmi anlamda azaltılabileceğini söylediler. Doğalgaz alt yapısı ile ilgili de yüklenici firmanın çalışmalarını daha hızlı bir şekilde sürdürmesi gerektiğini belirten uzmanlar yıllardır doğalgaz alt yapısına kavuşamayan mahallelerin artık bu hasretine son verilmesi gerektiğini ifade etti.

“EGZOZUN YARATMIŞ OLDUĞU ETKİYE BİR DE KÖMÜR EKLENDİ”

Egzoz gazlarının zaten hâlihazırda hava için ciddi bir tehdit unsuru olduğunu belirten ÇEVDER Başkanı Ali Kalçık kış aylarında kullanılan fosil yakıtların da bu hava kirliliğini önemli oranda arttığını belirtti. Kalçık sözlerinin devamında “Kentimiz 1730 kilometre rakıma sahip yüksekte bulunan bir şehir. Sanayimizin çok gelişmemiş olmasına rağmen havamız neden kirli sorusu her sene karşımıza çıkıyor. Havanın kirli olmasının en büyük nedenlerinin başında fosil yakıtların tüketimi yer alıyor. Şehrimizin çok dar bir alanda olması nedeniyle havanın kirli olmasının nedenleri arasında bir de egzoz gazları var. Egzoz gazlarının havaya olan kötü etkisi yaz-kış fark etmeden devam ederken kış aylarında da fosil yakıtlardan özellikle kömürün kullanması bu hava kirliliğini daha da arttırıyor. Doğalgaz ve ısınma alternatiflerin olmadığı yerlerde kömür ile ısınmak gibi bir zorunluluk var. Artık doğal yakıtlardan biri olan tezek de hayatımızdan çıkmış durumda yani modern bir kent imajının içerisinde bunu görmek çok zor.” İfadelerini kullandı.

“YARDIM KÖMÜRLERİ FAYDADAN ÇOK ZARAR VERİYOR”

Sosyal yardımlaşma adı altında dağıtılan kömürlerin vatandaşların sağlığını tehdit eden kalorisi düşük ve yıkanmamış kömürler olduğunu belirten Kalçık “Yanlış bir seçim olmasına rağmen Dünya’nın her yerinde kömür yakılıyor ama yıkanmış, kalorisi yüksek ve is oranı az olan kömürler yakılıyor. Özellikle bizim bölgemizde ise sosyal yardımlaşma adı altında insanlara kömür dağıtılıyor. Bu kömürler de zengin olsun fakir olsun kentteki birçok kesime ulaşıyor. Hatta çoğu yerde ihtiyaçtan fazlası bile dağıtılıyor. Bu kömürler insanlara yardım sunmasının ötesinde adeta sağlıkları için bir tehdit durumuna gelmiş. Hiç kimse sağlığından olarak para istemez. Bölgemizdeki insanlar bu kömür ile sağlıklarından oluyorlar. Kütahya Tavşanlı’dan ya da Şırnak’ın kirli ve maliyeti düşük kömürü dağılıyor. KOAH’lı hastalar, yaşlılar, çocuklar bundan çok ciddi ölçüde etkileniyor. Her sene bunu kışın dile getiriyoruz. Bu işe ya bir düzenleme getirilmeli ya da yasaklanması gerekiyor.” Diye ekledi.

“YÜKLENİCİ FİRMA YILLARDIR DOĞALGAZ İŞİNİ BİTİREMEDİ”

Van’da ki doğalgaz işi konusunda hala birçok mahallenin alt yapıya kavuşmamasının yüklenici firmanın yaşatmış olduğu bir sorun olduğunu ve yıllardır da bununla ilgili bir çalışma yapmadıklarını belirten Kalçık “İlimize çok uzun bir sürenin ardından doğalgaz geldi. Doğalgaz gelirken de depremden hemen önce yüklenici firma olan Aksa Doğalgaz burada 5 yıl içerisinde bütün yerleşim alanlarına hat çekeceklerinin teminatını verdi. Depremolduktan sonra bu süreç 5 yıl daha uzatılmasına rağmen hala hatlar tamamlanmış değil. Üstelik birçok vatandaşımız ellerinde dilekçeler ile gidip firma kapılarında bekliyorlar sırf doğalgaza kavuşmak için. Burada özellikle valimize seslenmek istiyorum yıllardır ihmal edilmiş olan bu doğalgaz hatları neden hala tamamlanmıyor? Bu doğalgaz hatları tüm yerleşim alanlarına ulaşırsa eğer hem insanlarımız refah anlamında rahatlayacak hem de hava kirliliği noktasında bir iyileşmeye gitmiş olacağız.” Dedi.

“TÜM VANLILAR APTAL YERİNE KONULDU”

Yeşil alanların eksikliği nedeniyle de hava kirliliğinin insan sağlığını daha büyük ölçüde etkilediğini belirten Kalçık eski devlet hastanesinin yerinin satışa çıkarılmasına da değinerek “Yeşilimizin olmadığı, gölümüzün kirlendiği, sazlıklarımızın yakıldığı ve imara açıldığı bir yerde zaten nefes alamıyorken bir de tüm bunların üstüne kışın soba bacalarından yayılan gazlar bizleri ciddi derecede olumsuz etkiliyor. Doğamıza sahip çıkmamız onu kirletmemiz gerekiyor. Ama biz bunu başaramıyoruz. Bunun en büyük örneklerinden bir tanesi de son zamanlarda tekrardan satışa çıkarılan eski devlet hastanesinin yeridir. Kişi başına düşen yeşil alan oranında son sıralarda yer almamız karşısında daha önce alınan kamusal alanların yeşil alana çevrilmesi gibi bir karar vardı. Şimdi şehrin içerisindeki birçok noktada bir ucube gibi duran alanların, binaların yeşil alana dönüştürülmesi mevcut durumda yapılacak en mantıklı iş olmalı. Özellikle seçim öncesinde de bu eski devlet hastanesinin yerinin yeşil alana dönüştürülmesi söz konusuydu ama seçim geçtikten sonra tüm vatandaşları aptal yerine koyarak satışa çıkardılar. Bu bize yapılmış en büyük hakaretlerden biridir.” Şeklinde konuştu.

“BU ALANDA ÇALIŞANLAR DAHA DONANIMLI HALE GELMELİ”

Van’da satılan kömürlerin denetlenmesi ve bu alanda çalışan insanlara gerekli eğitimlerin verilmesi gerektiğini belirten Kalçık “Şimdi kömürlerin bir düzenlemeye tabi tutularak bunlardan doğaya ve insan sağlığına zarar verenlerin satışlarına engel olunması gerekiyor. Kömürcüler sitesine gelen bugünkü kömürler şu anda yeteri kadar denetime tabi tutulmuyor. Bir manavdan almış olduğumuz domates, salatalık, biber nasıl denetleniyorsa ve bunların denetlenmeleri ne kadar önemliyse kömürün de o kadar denetlenmesi o kadar kontrol altına alınması gerekiyor. Sobalı evlerin bacalarının filtrelenmesi ve bunlardan yayılan zehirli dumanların süzülmesi gerekiyor. Hala kömürle çalışan kalorifer sitemine sahip binalardaki kazan dairelerinin denetlenmesi buradaki personellerin de eğitilmesi gerekiyor.” Diyerek sözlerini noktaladı.

“KIŞ AYLARINDA HAVA ADETA GRİYE BOYANIYOR”

Hava kirliliğine neden olan durumları ve Van semalarındaki renk kirliliğine de değinen Van Gölü Aktivistleri Dernek Başkanı Erdoğan Özel “Van’da son yıllarda kış aylarında yoğun bir duman tabakası ile hava kirliliği hissedilir bir şekilde arttı ve Van’da nefes almak oldukça zorlaştı. Van’da oluşan hava kirliliğinin başlıca nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: Doğal Gaz kullanımının yeteri kadar yaygınlaşmaması, birçok mahallede ve evlerde doğal gaz olmayışı, yüksek kalorili kömürün az kullanılması, düşük kalorili kömürün kullanımı, trafikte araçların fosil yakıt kullanımı gibi nedenler olarak sıralayabiliriz. Bu gerçekten insan sağlığına soluduğumuz havanın içerisine kadar girdiği için ciddi anlamda zarar veriyor. İnsan sağlığına zarar vermesinin de yanında kış aylarında havayı adeta griye boyuyor.” Dedi.

“BUNLAR SAĞLANIRSA KİRLİLİĞİN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR”

Hava kirliliğine çözüm olabilecek öneriler sunan Özel “Van’da kış aylarından yaşanan hava kirliliğinin çözüm bulunması noktasında önerilerimiz: doğal gazın kullanımının özendirilmesi, ömür satışları ile ilgili denetimlerin arttırılması, trafikte toplu taşımanın yaygınlaştırılması gerekiyor. Özellikle bu konuda Tramvayın Van için elzem bir konu olduğunu ve yeşil alanların arttırılmasını da göz önünde bulundurursak hava kirliliğinin bu şekilde ciddi anlamda azaltılabileceğini söyleyebiliriz.” İfadelerini kullandı.

 ŞEHRİVAN ÖZEL: ÖMER FARUK TOKTAŞ