Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, dört yeni bitki türü keşfederek bilim dünyasına tanıttı.
Ünlü botanikçi Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, Mersin’in Erdemli ilçesinde, Kırıkkale’nin Delice ilçesinde, Adıyaman’ın Nemrut Dağı’nda ve Hakkari’nin Berçelan Yaylası’nda yaptığı arazi çalışmalarında topladığı bitkilerden örnekler alarak ve daha sonra mikroskopla yaptığı araştırmalarda dört yeni türü keşfetti.
Ünlü botanikçi Fırat, Mersin’de keşfedilen bitkiye ‘Gundelia cilicica’, Kırıkkale’de keşfettiği bitkiye ‘Gundelia anatolica’, Adıyaman’da keşfettiği bitkiye ‘Gundelia komagenensis’ ve Hakkari’de keşfettiği bitkiye ise ‘Gundelia colemerikensis’ adını verdi. Dünyada kenger cinsinden en fazla yeni tür keşfeden bilim insanı olan ünlü botanikçi Fırat, keşfettiği dört yeni türün yer aldığı bir kitap bastırdı.
İHA muhabirine konuşan Mehmet Fırat, kenger üzerinde yaptığı floristik çalışmalar sonucunda Türkiye’nin değişik bölgelerinde yaklaşık 20 bin kilometre yol kat ettiğini belirtti. Ege, Marmara ve Karadeniz’in orta ve batısı dışında Türkiye’nin neredeyse tamamında dolaşarak araştırma yapan ünlü botanikçi Fırat, “4 tane yeni bitki türü keşfettim. Bunları toplayarak bir kitap yazdım. Yazdığım kitapta bitkilerin nerelerde bulduğumu ve teknik özelliklerini İngilizce ve Latince diliyle yazdım. ‘Four new species of Gundelia L. from Anatolia’ (Anadolu’da dört yeni kenger türü) diye bir kitap. Bu bitkilerin bir kısmını Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da, bir kısmını da İç Anadolu ve Akdeniz’de keşfettim. Anadolu, İç Anadolu, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu’nun gen merkezi olduğunu gördüm. Bu cins üzerine yaptığım çalışmada, 20 bin kilometre yol yaptım. Aşağı-yukarı Ege, Marmara, Karadeniz’in orta ve batısı dışında Türkiye’nin tamamını dolaştım” dedi.
Keşfedilen dört yeni bitki türü
Dört bölgede keşfettiği yeni bitkiler ile ilgili bilgi veren Fırat, şunları söyledi:
“İlk bitkiyi Kırıkkale’nin Delice civarında buldum. Nitekim bu bitki; Ankara, Kırıkkale, Konya, Afyon, Eskişehir ve Burdur’da da yayılış gösteriyor. Kırıkkale’nin Delice ilçesinde keşfettiğim bu bitkiye ‘Gundelia anatolica’ adını verdim. İkinci bitkiyi Mersin’nin Erdemli ilçesi civarında keşfettim. Bu bitkiyi de Toros Dağlarında bulduğum için ‘Gundelia cilicica’ adını verdim. Bu isim Torosların antik ismidir. Nitekim ben antik isimleri kullanmayı severim. Bu bitkinin tohumları çok kıymetlidir. Bu tohumlar Mersin tarafından toplanır, öğütülür ve kahvesi yapılır. Üçüncü bitkimize ise ‘Gundelia komagenensis’, Kommagene Krallığından dolayı bu ismi verdim. Adıyaman’ın Nemrut Dağı’nda buldum. Nitekim yıllar içinde yaptığım detaylı floristik çalışmalar sonucunda en doğu ucu Adıyaman’dır. Normalde bu bitki Kayseri’ye kadar yayılış gösterir. Son bitkimizi ise Hakkari’nin Berçelan Yaylası’nda buldum. Aslında bu bitki Hakkari’nin tamamında yaygındır. Hakkari’nin antik ismini kullandım ‘Gundelia colemerikensis’ adını verdim.”
“Kitap, bilim dünyasına kazandırıldı”
Keşfedilen dört yeni bitki türünün yer aldığı “Four new species of Gundelia L. from Anatolia” kitabının bilim dünyasına kazandırıldığını sözlerine ekleyen Fırat, “Four new species of Gundelia L. from Anatolia’ Gundelia için yazılmış bir kitap. İçinde dört tane yeni tür bitkiyle ilgili geniş bilgiler yer alıyor. Güzel bir çalışma oldu ve bilim dünyasına da kazandırıldı, kayıtlara geçti. Birçok yerli ve yabancı botanikçi ve botanik merkezi de bu kitaptan istedi. Bizde PDF veya kitap olarak kendilerine gönderdik” ifadelerini kullandı.
“Kenger bitkisinin dünyada 14 türü var”
Dünyada kenger bitkisinin 14 türü olduğunu, bunun 9 türünün Türkiye’de yetiştiğini ve 5’ini kendisinin keşfettiğini ifade eden Fırat, şunları kaydetti:
“Bu türlerin bir tanesi çok yaygın ve birçok ülkede mevcut, ikisi Ermenistan’da, biri İran’da ve 9 tanesi sadece Türkiye’de yetişmektedir. Türkiye’de yetişen türlerin 5 adedini de ben bilim dünyasına tanıttım. Ayrıca dünyada 'Gundelia' cinsinden en fazla yeni tür keşfeden bilim insanıyım.”(iha)
