İHA muhabirine konuşan Van Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, son bir yıldır coğrafi işaret tescil belgesi başvurularının sonuçlarını almaya başladıklarını belirtti.
Van’ın meşhur lezzetlerinden olan ‘Murtuğa’ ve ‘Keledoş’tan sonra savatlı gümüş işlemeciliğinin de tescillendiğini ifade eden Başkan Takva, “Yaklaşık 4 yıldır özellikle ilimizin ve bölgemiz değerlerinin kayıt altına alınarak tescillenmesi konusunda yoğun bir çaba içerisinde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Van Ticaret ve Sanayi Odası olarak son bir yıldır yaptığımız başvuruların sonuçlarını yavaş yavaş alamaya başladık. Başta ‘Murtuğa’ ve yöresel yemeğimiz ‘Keledoş’ olmak üzere birkaç gün içerisinde de ‘Van Savatlı Gümüş İşlemeciliği’ sanatının tescillenmesi konusunda Türk Patent Enstitüsünce bir süreç yaşadık” dedi.
Kendileri için oldukça keyifli ve mutluluk verici bir süreç olduğunu ifade eden Takva, “Van savatlı gümüş işlemeciliği binlerce yıldır ilimizde ve bölgemizde yoğun bir şekilde kullanılan bir sanat ve meslek dalı olarak ön plana çıkıyordu. Bunu tescillemek ve kayıt altına alarak gerekli denetim süreçlerini kontrol altında tutmak için meslek odalarının böyle bir sorumluluğu olduğu bilinciyle bu süreci gerçekleştirdik” diye konuştu.
“Oldukça önemli bir iş yaptığımızı düşünüyoruz”
Van TSO’nun hem kendi kültürel değerlerine hem de yöresel ürünlerine sahip çıkma konusunda örnek bir başarıya imza attığının altını çizen Takva, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dünyanın en kalabalık kahvaltı sofrası denemesiyle Guinness Rekorlar Kitabına girmeyi başarmış bir meslek odasıyız. Yaklaşık 10’na yakın ürünümüzü tescillemek üzere Türk Patent Enstitüsüne başvurmuş bulunuyoruz. Bunların 3 tanesi sonuçlandı. 7 tanesi ise şu an ilan aşamasında ve araştırma süreçleri devam ediyor. 2016 yılında da diğer ürünlerimiz olan savatlı gümüş, murtuğa, keledoş, kavut, sengeser, ayran aşı, otlu peynir, Kürt köftesi, tuzlu balık ile ilgili çalışmalar yapıldı. Şu an bunların bir kısmı ilan aşamasında, bir kısmı ise başvuru aşamasındadır. Süreç devam ediyor. Oldukça önemli bir iş yaptığımızı düşünüyoruz.”
“Savat için genellikle Urartu motiflerini kullanıyoruz”
İkinci kuşak baba mesleğini icra eden savat ustası Erdal Binici ise, savatın kurşun, gümüş, bakır ve kükürt madenlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan siyah renkli bir karışım olduğunu söyledi. Binici, “Savat; üç metal, bir ametalden oluşan bir alaşımla elde edilen bir karışımdır. Savat, gümüşe dünya üzerinde en güzel süsü veren bir işçiliktir. Burada savat için genellikle Urartu motiflerini kullanıyoruz. Aynı zamanda eski Van, Selçuklu ve Osmanlı motiflerini de kullanıyoruz. Savat atölyelerine bakıldığı zaman, bunu Van’da yapanlar vardır. Ancak bizim kapasitemizde dünyanın hiçbir yerinde yoktur ve bu konuda da iddialıyız. Bunu Van’da yapanlar da genellikle döküm yapar, el işçiliğini fazla yapan kimse yoktur. Hele ki kalem atmak sıradan bir iş değildir” şeklinde konuştu.
“Savatı tüm dünyaya tanıtmamız gerekiyor”
Savat sanatını tüm dünyaya tanıtmak gerektiğini sözlerine ekleyen Binici, şunları kaydetti:
“Savatlı gümüş işlemeciliğinin tescil edilmesi süper bir şey oldu. Bunun daha önceden olması gerekiyordu ve bugüne kadar olmaması yanlıştı. Bizim bunu burada bırakmamamız gerekiyor. Bu sadece Van ile sınırlı tutulmamalı, tüm dünyaya tanıtılmalıdır. Savatı tüm dünyaya tanıtmamız gerekiyor ki Van’a ait olduğunu tüm dünya bilsin. O durumda hem Van’ın ekonomisine katkı sağlanmış olacak hem de iş gücü artacaktır.”
Savat nedir?
Savat; kurşun, gümüş, bakır ve kükürt madenlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan siyah renkli bir karışım olup, Arapça “kara” anlamına gelen “esvad” kelimesinden gelmektedir. Kelimenin asıl adı “sevad” olup, zamanla “savat” olarak değişmiştir. Savatlı gümüş işlemeciliği ise savat adı verilen bu karışımın gümüş üzerine sürüldüğü, bir diğer ifadeyle sıvandığı ve bir dizi işlemin gerçekleştirildiği bir el sanatıdır. Savat işlemeciliği, sigara ağızlıklarında, tütün tabakalarında, at eyerlerinde, tespihlerde ve takılarda kullanılmıştır.(iha)
