Van, son yıllarda derinleşen ekonomik sorunların etkisini en fazla hisseden illerden biri olurken, bu zorlu süreçten en çok etkilenen kesimlerin başında da esnaf geliyor. Pandemi sonrası toparlanmaya çalışan Vanlı esnaf, bu kez artan maliyetler, yükselen kiralar, doğalgaz ve elektrik faturalarındaki ciddi artışlar, kredi borçları ile SSK ve BAĞ-KUR primlerinin yüksekliği nedeniyle ayakta durmakta zorlanıyor. Kentteki ekonomik daralmanın esnafa yansıması ağır olurken, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıkladığı son veriler de tabloyu net bir şekilde ortaya koydu. Bakan Bolat’ın verilerine göre Van’da son 2,5 yılda 2 bin 252 esnaf iş yerini kapatmak zorunda kaldı. Esnaf adına zor zamanlar yaşanırken durumu Şehrivan’a değerlendiren Van Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği Başkanı Cabir Görmüş, Vanlı esnafın artık dayanma gücünün kalmadığını belirterek, acil önlem ve destek çağrısında bulundu.

VAN’DA ESNAFLAR ZOR GÜNLER YAŞIYOR

Van’da son yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar, artan maliyetler ve alım gücündeki düşüş, kentteki esnafın iş yapma kapasitesini ciddi şekilde zayıflatmaya devam ediyor. Kentte özellikle küçük esnafın ayakta kalmakta zorlandığı yönündeki açıklamalar sık sık gündeme gelirken, Ticaret Bakanlığı’nın güncel verileri durumun vahametini bir kez daha ortaya koydu.

VAN’DA 2,5 YILDA 2 BİN 252 ESNAF KEPENK KAPATTI

DEM Parti Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit’in, Van’da faaliyetlerini sonlandıran esnaflara ilişkin Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a yönelttiği soru önergesini yanıtlayan Bakan Bolat, 2023’ten bu yana kente ait tescil ve terkin sayılarını açıkladı. Bakan Bolat, Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi (ESBİS) verilerine göre 1 Ocak 2023 – 30 Haziran 2025 tarihleri arasında Van’da 5 bin 562 tescil işlemi yapılırken, aynı dönemde 2 bin 252 terkin işlemi gerçekleştiğini açıkladı.

BAŞKAN GÖRMÜŞ: SON DEMLERİNİ YAŞAYAN VANLI ESNAFIN DERDİ YOK, ÇÖZEN YOK!

Başkan Görmüş, Van’da küçük esnafın ciddi ekonomik sıkıntılar yaşadığını belirterek, “Van’da esnaflarımız artık son demlerini yaşıyor. Bunu şöyle ifade etmek daha doğru olur: Artık bıçak kemiğe dayandı. Derdimiz çok, dermanı yok. Esnaflarımızın yaşadığı en büyük sorunların başında ekonomik sıkıntılar gelmektedir. Öncelikle kiralar çok yüksek. Ayrıca üç harfli marketler (ulusal zincir marketler) küçük esnafın önünü kapatıyor. Her köşe başında açılan bu marketler, küçük esnafın satış yapmasına izin vermiyor ve onları ekonomik olarak zor duruma sokuyor” dedi.

“ZİNCİR MARKETLER VAN’DA KÜÇÜK ESNAFI BİTME NOKTASINA GETİRDİ”

Mahalle aralarına kadar giren zincir marketlerin, yerel esnafı rekabet edemez hale getirdiğini belirten Görmüş, “Küçük esnafı koruyacak bir “zincir market yasası” çıkarılmadı. Bu yüzden esnaf uçurumun ucunda. Kira ödemeleri yapılmıyor, devletin verdiği teşvikler düşürülüyor veya kaldırılıyor, sigorta primleri yüksek. Tüm bunlar esnafın üzerine yük bindiriyor. Zincir marketlerin kontrolsüz yayılması, bakkal ve manav gibi küçük işletmeleri bitme noktasına getirdi” ifadelerini kullandı.

BASİT USULDEN GERÇEK GELİRE GEÇİŞ ESNAFI KAPATMA NOKTASINA SÜRÜKLEYECEK!

Görmüş, küçük esnafın gerçek gelire tabi tutulmasının, esnafın işlerini sürdürememesine yol açacağını belirterek, “Basit usulde vergilendirilen küçük esnaf ve sanatkârların geçimini sağlayan düzenlemeyi kaldırıp, gerçek gelire tabi tutacak bir şekilde uygulama yapması, esnafın meslek hayatının bitmesine neden olacak. Yani bu uygulama, esnafın ekonomik olarak zor duruma düşmesini hızlandırıyor. Basit usuldeki küçük esnaf artık götüreceği ekmek parasını bile muhasebecisine, defterine ve devlete ödeyeceği vergilere ayırmak zorunda. Bu şekilde giderse, yılbaşından itibaren (1 Ocak 2026) küçük esnaf gerçek gelir vergisine tabi olacak ve hakikaten birçok esnaf zorunlu olarak dükkanlarını kapatmak durumunda kalacak” diye aktardı.

VANLI ESNAFLAR EN ÇOK HANGİ SIKINTILARI YAŞIYOR?

Görmüş, esnaflardan en çok gelen şikâyetleri dile getirerek, “Bize gelen şikâyetlerin başında zincir marketlerin her köşe başına açılması geliyor. Bunun dışında kiraların çok yüksek olması, basit usulde vergilendirilen primlerin düşürülmemesi ve sigorta primlerinin yüksek olması esnafların ortak şikâyetleri arasında. Ayrıca küçük esnafın emeklilik primlerinin düşürülmesini, 9 bin gün olan prim gün sayısının 7 bin 200’e çekilmesini talep ediyoruz” diye konuştu.

“VAN’IN TİCARET POTANSİYELİ YÜKSEK OLMASINA RAĞMEN, ESNAF GİDEREK KÜÇÜLÜYOR”

Son 2,5 yılda Van’da 2 bin 252 esnafın kepenk kapattığını hatırlatan Görmüş, “Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıkladığı verilere göre, Van’da 2,5 yılda 2 bin 252 esnaf kepenk kapatmış. Bu aslında durumumuzun ne kadar vahim olduğunu gözler önüne seriyor. Van, İran sınırına yakın olduğu için ticaret potansiyeli yüksek olmasına rağmen, esnaf giderek küçülüyor. Esnaf ve sanatkârların desteklenmesi gerekiyor. Eğer küçük esnaf kapanırsa odalar da kapanacak, işsizlik artacak ve sosyal sorunlar derinleşecek” dedi.

GÖRMÜŞ’TEN ÇAĞRI: VAN’DAKİ KİRA ARTIŞLARINA DUR DENMELİ

Görmüş, taleplerini sıralayarak, “Bizim taleplerimiz şunlardır: Basit usulde vergilendirilen primlerin düşürülmelidir. Sigorta primlerinin düşürülmesi lazım. BAĞ-KUR prim gün sayısının 7.200’e çekilmesi lazım. Van’daki kira artışlarına dur denmelidir. Gençler için yeni teşvikler ve faizsiz kredilerin verilmesi gerekmektedir. Küçük esnaf ve sanatkârların iş yerlerini güçlendirmeleri için desteklerin artırılması lazım. Van’da huzur sağlanmış olsa da, işsizlik ve esnafın durumu ciddi bir sorun. Devletimizin Van için özel önlemler almasını ve esnafı desteklemesini bekliyoruz” şeklinde konuştu.