Önce deprem, sonra kriz derken Van esnafı son 5 yıldır belini doğrultamaz oldu. Ciddi bir ekonomik kriz yaşayan kentte beklenilen can suyu niteliğindeki destekler gelmeyince esnaf kepenk kapatmaya başladı.
Son dönemlerde krizi ciddi anlamda yaşayan Van’da ardı ardına yaşanan deprem, krizler, olaylar, kentte ekonominin tam anlamıyla dibe vurmasına neden oldu. Son 5 yıldır badire üstüne badire atlatan kent kimi zaman doğrulmaya ve ayakla kalmaya mücadele etse de yaşanılan süreç birçok esnafı bir daha açmamak üzere dükkânını kapatmaya itti. Depremden bu ya borçların biriktiği kentte, yatırımcılar da zaman içerisinde kentten bir bir göçerken kalan esnaflar da krize daha fazla dayanamaz hale geldi. Borçlarına çare bulamayan, mevcut durumundan da kurtulacak finansmana erişemeyen esnaflar bir bir kepenk kapatmaya başladı. Kapanmaz denilen işletmelerin kapandığı kentte sermaye göçü ile birlikte son yaşanılan olaylar esnafı tam anlamıyla etkiledi. Bu süreçte birçok yeni işletme açıp kısa sürede kepenk kapatırken direnemeyen esnafların sayısı 3 bin 520’yi buldu. Son 5 yılda ciddi boyutlara ulaşan bu rakamlarla birlikte son bir ay içinde ise tam 486 esnafın kepenk indirdiği öğrenildi. Halen bin bir çaba ile ayakla kalan birçok esnaf ise vergi terkini, kredi, finansmana erişim kolaylığı ve daha birçok konuda Van’a can suyu verilmesini bekliyor. Büyük işletmelerin bile S.O.S verdiği kentte ekonomik bir müdahale olmazsa sıkıntının daha da ileri boyutlara ulaşacağı korkusu yaşanıyor.
2013 yılında başlayan çözüm süreci ile birlikte Van ekonomik anlamda büyük bir çıkış yakalarken, geçtiğimiz yıl Temmuz ayından itibaren başlayan çatışmalı süreç Vanlı esnafı iflasa sürükledi. Artan olaylar ile birlikte Vanlı esnaf ekonomik sıkıntı yaşarken, her geçen gün kapatılan kepenk sayısı da arttı. Özelliklede şehir merkezinde patlatılan bombalar esnafı en çok olumsuz etkileyen nedenler arasında gösteriliyor. Yaşanan olumsuz hadiseler son 11 ay içerisinde Van’da 486 esnafın kepenk kapatmasına neden oldu. 2011 yılında yaşanan depremden bu yana ise 3 bin 520 esnaf kepenk kapattı.
AYDEMİR: ESNAFIMIZ ZOR BİR SÜREÇ YAŞIYOR
Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Muhittin Aydemir Şehrivan’a yaptığı açıklamada, bölgede yaşanan olumsuzluklardan kaynaklı esnafın ekonomik olarak bir çöküşe doğru gittiğine dikkat çekti. Hükümet tarafından cazibe merkezleri arasına alınan Van’ın bu sayede kendi ekonomisini yaratacağına dikkat çeken Aydemir, yapılan düzenlemelerin bölge ve Van esnafı açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirdiklerini belirtti. Aydemir, “Son dönemlerde yaşanan olumsuz hadiseler ve İranlı turistlerin kentten çekilmesi ve en önemlisi de 2011’de yaşanan depremlerden bu yana esnafımız zor bir süreç yaşıyor.” Şeklinde konuştu.
“SON 11 AY İÇERİSİNDE 486 ESNAFIMIZ KEPENK KAPATTI”
Özellikle 17 Temmuz ve 12 Eylül tarihlerinde Van’da düzenlenen bombalı saldırılardan dolayı yüzlerce esnafın kepenk kapatmak zorunda kaldığını da ifade eden Aydemir şöyle konuştu: “Son 11 ay içerisinde 486 esnafımız kepenk kapattı. Aynı zaman diliminde 1341 kişi de bize başvurarak kayıt yaptı. Geçtiğimiz 778 esnafımız kepenk kapatmak zorunda kalmıştı. 2016 yılı ile karşılaştırdığımızda sayı az olsa da esnafın kepenk kapatıyor olması ekonominin iyiye gitmediğini gösteriyor. Depremden bu yana esnafımız zor bir süreçten geçiyor. Depremden bu yana yaptığımız hesaplara göre 3 bin 520 esnafımız kepenk kapatmış. Özellikle de Erciş ilçemizde bu sayı çok fazla. Bunun nedeni de kentsel dönüşümün bir türlü uygulanmıyor olması.”
AYDEMİR: BOMBALAR TURİSTLERİN ÖNÜNÜ KESTİ
Aydemir, yaşanan olaylardan, kiraların yüksek olması ve depremden bu yana kredilerde yapılandırmaya gidilmemesi gibi konulardan dolayı esnafın zor bir süreçten geçtiğine işaret etti. Aydemir son olarak, “Terör olaylarından ziyade göç olayı da sayıyı etkiliyor ama her şeyden önemlisi huzurun olması. Huzur yoksa esnafta rahat edemez. Huzurun olmadığı yerde ekonomide dönmez. Huzur varsa insanlar kaçmaz bu bölgeden ama gel görkü sık sık bombaların patladığı bir yerde ekonominin çok iyi olduğundan bahsetmek doğruda olmaz. Örneğin son zamanlarda iki ayrı bomba şehir merkezinde patlatıldı. Bu bombaların patlaması turistlerin önünü kesti. Huzur yoksa ekonomide yoktur ama huzurun olduğu yerde her şey çok güzel olur. O yüzden her şeyin başı huzurdur diyoruz.” Şeklinde konuştu.
ÇİÇEK: KÖTÜ GÜNLER GEÇİRİYORUZ
Yaşanan ekonomi sıkıntılar ve kepenk kapatmayla ilgili gazetemize konuşan esnaflardan Aydın Çiçek şu ifadelere yer verdi: “Yıllar öncesine kadar ekonomik anlamda iyi durumdaydık. Bizim işlerimizin başladığı bu dönemlerde insanlar iş yerimizin önünde sıraya girerdi. Ancak artık sipariş üzerine ya da tek tük insanların alış veriş yaptığı bir döneme geldik. İnsanlar ekonomik anlamda sıkıntılar yaşıyor. Buda bize kötü yansıyor. Daha önceleri biz çok az pazarlık yaparken vatandaşla şimdi vatandaş deyim yerindeyse elinden gelse o malı almamak için ciddi bir pazarlık içine giriyor. Buda ekonomik sıkıntılardan yaşanıyor. Bizde bu konuda kötü günler geçiyoruz.”
“KEPENK KAPATAN ÇOK ESNAFIMIZ VAR”
Çiçek kepenk kapatan işyerleri için ise, “Ben 30 yılı aşkın bir süredir aynı yerde esnaflık yapıyorum. İşlerimiz eskisi gibi iyi değil ama Allah’a şükür kır kanat geçinmeye çalışıyoruz. Ben burada esnaflık yaptığı süreç içinde burada 12-13 iş yeri kepenk kapattı. Ardından yeni gelen esnaflarda zaman zaman bu sıkıntıyı yaşadılar. İnsanlar bir süre sonra ekmek parası kazanamadığı için iş yerleri ya satıyorlar ya da iş yerlerini kapatıp gitmek zorunda kalıyorlar. Kepenklerin kapanmaması ve en önemlisi de insanların ölememesi için acil önlemler alınması gerekiyor. Ekonomik açıdan sıkıntılarımız var. Bu sıkıntıların ileride daha büyük sorunlara dönüşmemesi için bir şeylerin yapılması gerekiyor.” Dedi.
CANER: SEÇİLMİŞLER NEREDE?
Özgür Caner adlı esnaf ise, ekonomik sıkıntıların gün geçtikçe kötüye gittiğini söyledi. Caner şunları söyledi: “Gün geçtikçe kötüye giden bir ekonomimiz ve yaşamımız var. Birilerini buna artık dur demesi gerekiyor. Biz esnaf olarak yıllardır ekmek paramızı kazanmak için mücadele ediyoruz. Ancak yaşanan sıkıntılarda dolayı bizde zaman zaman yeter artık diyoruz. Yeri geliyor siftah yapmadan evimize gidiyoruz. Bu memleketin seçilmişleri her seçim döneminde buraya geliyorlar. Ben son 2 seçimdir onları iş yerime almıyorum. Bize bu dönemde gelsinler. Sadece oy döneminde değil.”
“BEN KAZANMASAM SEN BATARSIN”
Yaşanan kepenk kapatılmasıyla ilgili de konuşan Caner, “Çok sayıda esnaf arkadaşım ve diğer yakınımdan duyduğum kadarıyla çok fazla insan işyerini kapatıyor ya da başka bir işe girmeye çalışıyor. İnsanlar meslek, sektör her ne olursa olsun. Sıkıntılar yaşıyor. Çünkü tüm sektörler bir birini ilgilendiriyor. Bir sorun olduğu zaman, bir esnaf kazanamadığı zaman diğer esnaflarda kazanamıyor. Ben para kazanmadığım zaman neden gidip kendime yeni elbiseler alayım ya da başka bir etkinlik yapayım? Elbette ki yapmam. Sadece 4 esnaf arkadaşım bu sene kepenk kapattı. Ben ya da diğer sektördeki esnaflar kazanamadığı için onlarda kapatmak zorunda kaldı.” Şeklinde konuştu.
