Artan döviz kuru, yüksek maliyetler ve son yükselen enflasyon en çok küçük esnafı vurdu. Artan maliyetler esnafın belini bükmeye devam ederken, esnafın zararı da her geçen gün katlanıyor. Özellikle son 3 yıldır çok zor günler yaşayan esnaf, dayanabildiği kadar dayanıyor; yüksek enflasyona dayanamayan esnaf da iflas bayrağını çekiyor. GSYH verilerine göre son 3’te yer alan Van’ın esnafı da bugünlerde zor günler yaşıyor. Kazandığı para günlük gıda masrafını karşılamaya yetmeyen Van esnafı, maliyetlerini karşılayamayınca kepenk indiriyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) verilerine göre, Van’da son 2 yılda 434 iş yeri (şirket+kooperatif+gerçek kişi ticari işletme) kapandı. Verilere göre, sadece 2022 yılında Van’da 62 şirket, 6 kooperatif, 157 gerçek kişi ticari işletme kapandı. Konuyla ilgili Şehrivan’a görüş veren esnaflar, zor günlerden geçtiklerini ve yüksek maliyetlerden dolayı kepenk indirmek zorunda kaldıklarını dile getirdi.
VAN’DA SON 2 YILDA 434 İŞ YERİ KAPANDI!
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) 2022 yılına ilişkin kurulan ve kapanan şirket istatistiklerini açıkladı. 2022 yılında, 2021 yılına göre kurulan şirket sayısı yüzde 27,8 kurulan kooperatif sayısı yüzde 38,8 artmış olup kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 1,7 azaldı. Şehrivan’ın, TOBB’dan derlediği verilere göre, Van’da geçen yılın ocak-aralık döneminde kapanan şirket sayısı 62, kapanan kooperatif sayısı 6, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı 157 oldu. Böylece Van’da 2021’de kapanan iş yeri sayısı (şirket+kooperatif+gerçek kişi ticari işletme) 209’dan 225’e yükseldi.
EKONOMİK KRİZ ESNAFIN BELİNİ BÜKTÜ!
Nebi Kaçak adlı esnaf satışlarının yarı yarıya düştüğünü ve zor günler yaşadıklarını aktararak, “Biz esnaflar olarak, halkın alım gücünün düşmesinden dolayı bu durumdan doğrudan etkileniyoruz. Geçmiş yıllara nazaran yapmış olduğumuz satışlar yarı yarıya düştü. Dolayısıyla biz kendi masraflarımızı, kendi giderlerimizi karşılayamıyoruz. Geçmişte kiralarımız daha düşüktü, harcamalarımız daha azken şimdi maalesef bunlar 4 kat artmış durumda. Daha önce elektrik 200-300 gelirken, şimdi bu bin 500’ü buluyor. Pek bir şey de kullanmıyoruz. Isınma sorunumuz var. Isınma sorununu çözmek için ya elektrik ya da doğalgaz harcayacağız. Her ikisini de kullandığımız zaman maliyet çok artacak. Bunun altından kalkamayız. İşçilik ücreti de arttı. Tabii bu doğrudan esnafı etkiliyor. Şu an 1 işçi alıp çalıştırabilme durumumuz yok” diye konuştu.
YÜKSEK ENFLASYONA DAYANAMAYAN VANLI ESNAF İFLAS BAYRAĞINI ÇEKİYOR
Kaçak, esnafın giderlerini karşılayamadığını ve mecbur kalıp kepenk indirdiğini dile getirerek, “Son iki yılda 434 iş yerinin kapanması acı verici bir durumdur. Esnafın iş yerinin kapatması insanların işsiz kalması demektir. Çünkü her bir iş yerinde birkaç tane çalışan vardır. Bunlar da işsiz kalır. Bu onları da etkiliyor. Zincirleme olarak toplumu ilgilendiren bir durum. Giderlerimizi karşılayacak durumda değiliz. Bizim de dükkanımızı kapatma fikrimiz var. Burayı kapatıp başka bir ile gitme, başka bir iş koluna geçme ihtimalimiz de var. Bu iş yerlerinin kapanmasını normal karşılıyorum. Çünkü giderlerimiz çok fazla. Buna bağlı olarak satış yapabilme potansiyeli çok fazla” ifadelerini kullandı.
“SON İKİ YILDA 434 İŞ YERİNİN KAPANMASI ACI VERİCİ BİR DURUM”
Kapıköy Sınır Kapısı’nda yaşanan sorunların tüm kenti olumsuz etkilediğini belirten Kaçak, “Van da sanayi kenti değil. İl çok kötü durumda ekonomik anlamda. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi ve Van ekonomik sıkıntılardan çok etkileniyor. Kapıköy Sınır Kapısı’nın 7/24 çalışmaması, oraya kazanç elde etmek için giden insanların satmak için aldıkları eşyaların ellerinden alınması çok büyük bir sıkıntı. İnsanlar Kapıköy Sınır Kapısı’na ticaret yapmak için gidiyor ama maalesef aldıkları eşyalar elinden alınıyor. Van’da bir sınır kapısı var. O da çalışmayınca bu durum hepimizi etkiliyor. Sınır kapısı biraz aktif olsa hepimiz rahatlayacağız. Ekonomik olarak durum çok kötü. Umarım bir çıkış yolu bulunur. Umudumuz bir çıkış yolunun olmasıdır” diye aktardı.
“KAPIKÖY SINIR KAPISI’NDA YAŞANAN SORUNLARIN TÜM KENTİ OLUMSUZ ETKİLİYOR”
20 yıldır esnaf olan Erdal Dural, yüksek maliyetlerin esnafı olumsuz etkilediğini vurgulayarak, “Yüksek maliyetlerden dolayı tükenmiş haldeyiz. Masraflar bir kenara kira paramızı çıkaracak durumda değiliz. İnsanların alım gücü düştüğü için, fiyatlar yüksek olmasından dolayı ekonomik krizin etkilerini yaşıyoruz. Büyük sıkıntılar içerisindeyiz. Bu herkese yansıyor. Alıcıya da satıcıya da yansıyor. Ben günde birçok bıçak satarken şimdi haftada 1-2 tane satabiliyorum. Hatta bazen hiç satamıyoruz. Şu anda kendi yağımızda kavruluyoruz. Elimizden geldiğince ayakta durmaya çalışıyoruz” dedi.
“SÜREKLİ BİR FİYAT ARTIŞI OLDUĞUNDAN İNSANLAR BUNA YETİŞEMİYOR”
Dural, esnafların desteklenmesi gerektiğinin altını çizerek şunları söyledi: “Ekonomik krizden dolayı insanların alım gücü düştü. Gelen gideni karşılamıyor. İnsanlar mecbur kalıp kepenk indiriyorlar. Çek-senet, taksitlerini ödeyemiyor insanlar. Durum böyle olunca iş yerlerini kapatıyorlar. Biz küçük esnaflar çok mağduruz. Pandemiden etkilendik ama şu an çok daha fazla etkileniyoruz. Şu an pandemiden daha kötü. Pandemide fiyatlar bu kadar yüksek değildi, insanlar alabiliyordu. Sürekli bir fiyat artışı olduğundan insanlar buna yetişemiyor. İnsanların bir ekmeğe muhtaç kaldığı bir zaman. Beklentimiz küçük esnafın sesinin duyulması çünkü küçük esnafın sesini duyan, dinleyen yok. Gidişat böyle devam ederse iyi günler beklemiyor bizi. Yetkililerin buna bir an önce el atması lazım. Küçük esnafın az da olsa toparlanması için gerekli desteğin yapılması lazım.”
VATANDAŞTA ALIM GÜCÜ YOK, ESNAF DA ELİNDEKİ MALI SATAMIYOR…
Ayhan Yazlık adlı esnaf, ayakta durmak için her şeyden kıstığını dile getirerek şunları aktardı: “Sıkıntılarımız var hem alışta hem de satışta. Sattığımız ürünü yerine koyamıyoruz. Millette para yok. Alım gücü yok insanlarda. Geçen yıl aldığımız şeye yüzde 200 zam geldi. Vatandaş alamıyor. Alsa da eskiden bir kilo aldığı şeyi şimdi 200 gram alıyor. Sıkıntı büyük. Pahalılıktan dolayı esnaflar çalışamıyor. Çalışamadıkları için de mecburen dükkanlarını kapatıyorlar. Alım gücü yok. Kiralar çok yüksek. Elektrik kullanmaya korkuyoruz. Her şeyden kesiyoruz ayakta durmak için. Bakalım ne zaman kadar böyle sürecek.”
ESNAF DESTEK TALEP EDİYOR…
Özgür İntibay adlı vatandaş, “Yükselen fiyat artışlarından dolayı satışlarımız olmuyor. Sabah geliyoruz buraya, akşama kadar iş yapmadan tekrar eve gidiyoruz. Gelir gideri karşılamıyor. Giden cebimizden gidiyor. Dükkan bomboş. Kira ödeyemiyoruz. Faturalar hiçbir şey kullanmamamıza rağmen çok fazla geliyor. Eskiden en fazla 300 gelen elektrik faturamız şimdi bin liradan aşağı gelmiyor. Gelir gideri karşılayamadığı için esnaflar kepenk indiriyor. Kiralar yüzde 100’den fazla arttı. Faturalar yine öyle. Veresiyelerimiz olmasaydı biz de çoktan kapatmıştık biz. Veresiyelerimiz var. Ürün aldık. Senetlerimiz var. Bir şekilde yürütmeye çalışıyoruz. Esnafa maddi ve manevi destek verilmesi lazım.
