İran ile sınır komşusu olan Van'da ekonomi, İran’dan gelen turistlerin yaptığı alışveriş ve kentte yaşanan haraketlilik nedeniyle 2022 yılı içerisinde yeniden canlılık kazandı. Geçtiğimiz iki yılı sönük geçiren Van, bu yıl geçtiğimiz kayıp yılların telafisini yapsa da birkaç ay önce İran’da başlayan Mahsa Amini protestoları ve yaşanan çatışmalar Van’ın turizmini de ciddi manada etkiledi. Pandemiden sonra kafileler halinde Van’ı tercih eden İranlılar, ülkelerinde yaşanan olaylardan sonra kentte gelemez oldu.
İRAN’DAKİ OLAYLAR İYİ GİDİŞATI DURDURDU
Turist sayısında ciddi bir azalma olurken, başta turizm olmak üzere, yeme-içme, alışveriş ve daha birçok sektörde yaşanması istenmeyen durgunluk dönemi başladı. Protestolardan dolayı Van’da yaşanan sorunları Şehrivan’a değerlendiren kentteki turizmciler gelen turist sayısında düşüş yaşandığını teyite ederken, kent turizmi için endişeli olduklarını söyledi. Turizmciler herhangi bir yasaklama olmamasına rağmen düşen girişlerin kent adına endişe verdiğini söylerken, sorunların aşılması sonrası kentin 2023 yılı için hazırlıklar yapması gerektiğinin de altını çizdi.
TUNÇDEMİR: İRAN’DAKİ İÇ KARŞIKLIK VAN’I DA ETKİLEDİ
İran’daki iç karışıklıkların kent turizmini etkilediğini belirten Van Gölü Havzası Turizm Derneği (VAHATUDER) Başkanı Abdullah Tunçdemir, “İran’dan Van’a ve Van’dan İran’a giden vatandaşları ciddi anlamda etkiliyor. Turizmci olarak tur yapmakta zorlanıyoruz. Kentte gelemeyen turistleri sadece protestolar etkilemiyor. Bunun yanında enflasyon ve kış mevsimi de çok etkiliyor. İranlılarında maddi güçleri düştü ve artık eskisi gibi alışveriş yapamıyorlar. Geçen sene ve bu sene arasında ciddi bir fark var. Geçen sene bu zamanda yılbaşı için organizasyonlarımız bitmişti. Şu an ise yok denecek kadar azaldı. Geçen sene otellerin bile yüzde 50’si dolmuştu ama şu an orada da ciddi bir eksiklik yaşanıyor.” Dedi.
“OLAYLAR DEVAM EDERSE 2023 YILI DA ETKİLENİR”
2022 yılında Van’ın turist hareketliliğine dikkat çeken Tunçdemir, “İç pazarımız başta olmak üzere İran pazarı da çok iyi geçti. Ancak son yaşanılan olaylar ve hayat pahalılığı şimdiden sektör üzerindeki etkisini göstermeye başladı. İran’dan buraya herkes her zaman gelemiyor. Orada da enflasyon çok yüksek olduğu için Van’da bu durumdan etkileniyor. 2023 yılında da eğer bu olaylar devam ederse daha çok etkileneceğimizi belirtmek isterim. Yılbaşında düzelmezse nevruzda sönük geçer. Temennimiz İran’da yaşanılan iç karışıklıkların bir an önce çözülmesi ve esnafların, vatandaşların bu durumdan zararsız işlerine devam etmesidir. Van, tam eski yıllarını yakalayacakken, bu tür olaylarla karşılaşması çok üzücü bir durum. İran pazarı kent ekonomisi başta olmak üzere esnafa da can suyu oluyor.” ifadelerini kullandı.
“TURLARDA DÜŞÜŞ VAR”
Yaşanılan olaylardan kentteki turizmcilerin etkilendiğini ifade eden Tunçdemir, devamında şunları söyledi: “Tur rehberi olarak beni derinden etkilediğini söyleyebilirim. Haftanın belli günlerinde İran’a turlarım var. Bu olaylardan önce dolu bir şekilde turlarımızı tamamlıyorduk ama şu an turlarımız dolmuyor. Türkiye’nin farklı illerinden gelen müşterilerim vardı ve artık gelmiyorlar, korkuyorlar. Özellikle turlar daha çok kadın ağırlıklı oluyor ve İran’daki protestolardan dolayı kadınlar da gelmiyor. Turlarda bir düşüş var. Ancak çok karamsarlığa bürünmemek lazım. Çünkü yılın 12 ayı İranlılar buraya gelmiyor. Belli tatil günlerinde geliyorlar ve mevsim geçişlerinde Van’ı tercih ediyorlar. Dönem dönem geldiler ve yine Allah’ın izniyle gelmeye devam edecekler.”
BEYAZ: VAN’IN YENİ YIL HAREKETLİLİĞİ DE BU DURUMDAN ETKİLENECEK
Olaylarla ilgili değerlendirmelerde bulunan Turizmci Murat Beyaz ise, “Yaklaşık 4 aydır İran’da devam eden protestolar ciddi sıkıntılar yaşatmaya devam ediyor. Tabi bu süreçte adım adım Van turizmi de etkilenecek. Şu an çok ciddi bir turist kaybı yaşanıyor. Önümüzde yılbaşı var ve bu yıl ciddi bir turist akını bekliyorduk. Beklediğimiz bir rezervasyon girişi yok. İran’dan haberde alamıyoruz ve iletişim kuramıyoruz. İnternet kesintisi mevcut. Aslında tek pazara bağlı kalmamız gerektiğini bir kez daha öğrenmiş olduk.” İfadelerini kullandı.
“ŞU AN HERHANGİ BİR YASAK SÖZ KONUSU DEĞİL AMA…”
Beyaz, “Van’daki turist ağırlığı sadece İranlılar değildi. Yaz aylarında yerli turistlerde Van’ı ziyaret etti. Kış mevsimi turist sayımızı etkiliyor ama bu kadar bir eksilme de beklemiyorduk. Yerli turist sayısında bir azalma oldu ama asıl kaybımız İran pazarı oldu. Ülkedeki iç karışıklık başta olmak üzere enflasyon gibi nedenlerde etkiledi. Önümüzdeki sürede bunun sıkıntısını yaşayacağımızı düşüyorum. Şu an herhangi bir yasak söz konusu değil. Protestolardan önceki süreç nasıl işliyorsa şimdi de aynı devam ediyor. Giriş-çıkışlar yasaklandığında biz bunun acı tecrübesini yaşadık. Pandemiden hemen sonra kapanan sınır kapısının ne zorluklarla açıldığını biliyoruz.” Şeklinde konuştu.
“VAN TURİZMİNİN GELECEĞİ İÇİN ENDİŞELİYİZ”
Beyaz, son olarak cümlelerini şöyle tamamladı: “Kapıköy'ün kapanmaması lazım. Kapandığında açtırmak zor oluyor. Dolayısıyla kapanmasına müsaade etmeden bu süreci atlatmak gerekiyor. Van turizminin geleceği için endişeliyiz. Bu anlamda ciddi yatırım yapan yatırımcılarımız var ve bu yatırımlar turiste yönelik olan yatırımlar. Turist gelmeyince de bu yatırımlar bir taraftan boşa yapılmış oluyor. Milli servet boşa gitmiş oluyor. Dolayısıyla bu yatırımların korunması anlamında da gerekli mercilerin üzerine düşeni gerekli zamanlarda yapması gerekiyor. Pandemi sonrası iyi bir ivme yakaladık. Fakat bununla birlikte ülkemizde bir fiyat istikrarsızlığı baş gösterdi. İnsanlardaki alım gücü düşünce turizm hareketliliği yavaşlamaya başladı.”
TURİZMCİLER YENİ YATIRIMLARIN DA OLMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR
Öte yandan olayların durulması ve yeniden turizm hareketliliğini bekleyen turizmciler, kentte bazı alanlarda yatırım ve çalışmaların da sürmesi gerektiğine işaret ediyor. Bu anlamda ciddi bir alışverim merkezi haline gelen Van’da, buna yönelik eksikliklerin olduğuna dikkat çeken Tunçdemir, konuyla ilgili değerlendirmelerini de şöyle sürdürdü: “Turistlerin gelmemesi hepimizi etkileyecek ama bir iki ayın sönük geçmesini de normal karşılıyorum. Önemli olan ileri süreçlerde bu sönüklüğün devam etmemesidir. Bunun yanında İranlılar AVM’leri çok severler ve biz de küçük bir AVM ile turistleri burada tutmaya çalışıyoruz. Aslında bizim bölgeye hitap edebilecek bir AVM’ye ihtiyacımız var. Erzurum’da devasa bir AVM var ve kış aylarında turistleri ciddi anlamda çekiyor. AVM’yi sadece İranlılar üzerinde de değerlendirmemek lazım. Çünkü çevre illerden de ciddi bir talep ve rağbet olacaktı. Biz insanların ihtiyaçlarına cevap veremiyoruz”
