20-30 yıl önce Türkiye’nin en önemli kentleri ile aynı kategoride değerlendirilen Van, aradan geçen zaman içerisinde sahip olduğu potansiyele rağmen bir türlü beklenen çıkışı yapamadı. Doğu Anadolu’nun lokomotifi olan Van, öncü illerden birisi olarak görülmesine rağmen birçok sıralamada aynı bölgedeki diğer dezavantajlı illerin bile gerisinde kalıyor. İhracatta 69, eğitimde 75, kişi başına düşen milli gelirde 77, en yaşanabilir şehirler arasında 71, en çok göç veren iller arasında 5’inci sırada yer alan kent ekonomik sıralamalarda üzen sıralamalarda yer almayı sürdürüyor. Yapılan yatırımlar, artan nüfus ve diğer değişimlere rağmen beklenen ilerleme sağlanmazken son olarak sunulan 2021 yılı GSYH’de de Van 78’inci sırada yer buldu. Son birkaç yıldır yaşanan birçok olumsuzluğa ve dünya genelinde büyüme açıklayabilen sayılı ülkelerden birisi olurken, Van’ın son 3 yılda bu büyümeye katkısı ise neredeyse sıfır seviyesinde kaldı. Kentin son 3 yılda GYSH oranı değişmeden sürdü. Bu oranlar kentin ülke sıralamasında son 3’e kadar gelmesine sebep oldu.
BÜYÜMEDE VAN’IN KATKISI YOK GİBİ!
TÜİK’in açıkladığı “2021 yılına ilişkin İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla” verilerine göre Van, geçen yıl kişi başına GSYH'de 79. sırada yer aldı. Her anlamda istediği ivmeyi yakalayamayan Van, yine açıklanan verilere göre, yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2021 yılında, 2020’ye göre yüzde 4,3’e geriledi. Yıllık GSYH'nin, zincirlenmiş hacim endeksiyle bir önceki yıla göre Van, 2019 yılında 0,00, 2020 yılında yüzde 0,02, 2021’de ise yüzde 0,02’lik durağanlık ve değişim ile Türkiye GSYH’nin büyümesine adeta katkı vermeyecek bir süreç izledi. TRB2 Bölgesi’nin (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) dört il olarak ise geçirdiği değişim 2019’da yüzde 0,02, 2020’de yüzde 0,06, 2021 yılında ise yüzde 0,04 olarak sıralandı. Bu anlamda en az katkıyı veren illerden birisi Van oldu.
VAN’IN, SON KADERİ HİÇ DEĞİŞMİYOR
Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 yılına ilişkin “İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla” verilerini açıkladı. Açıklanan verilere göre Van, il düzeyinde kişi başına 27 bin 790 TL ile son üç sırada yer aldı. İl düzeyinde cari fiyatlarla GSYH hesaplamalarına göre; 2021 yılında Van, 31 milyar 824 milyon TL yüzde 0,4 pay ile 37. sırada yer aldı. Bölge illerden Muş 14 milyar 278 milyon TL yüzde 0,2 pay ile 65. Sırada, Bitlis 12 milyar 256 milyon TL yüzde 0,2 pay ile 71. Sırada, Hakkari 12 milyar 407 milyon TL yüzde 0,2 pay ile 70. sırada yer aldı.
VAN, ŞANLIURFA, AĞRI DİPTE!
İl düzeyinde cari fiyatlarla GSYH hesaplamalarına göre; 2021 yılında İstanbul 2 trilyon 202 milyar 156 milyon TL ile en yüksek GSYH'ye ulaştı ve toplam GSYH'den yüzde 30,4 pay aldı. İstanbul'u, 667 milyar 142 milyon TL ve yüzde 9,2 pay ile Ankara, 462 milyar 152 milyon TL ve yüzde 6,4 pay ile İzmir izledi. İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırada 6 milyar 99 milyon TL ile Tunceli, 4 milyar 968 milyon TL ile Ardahan ve 3 milyar 861 milyon TL ile Bayburt yer aldı. GSYH'den en yüksek payı alan ilk beş il, 2021 yılında toplam GSYH'nin yüzde 54,4'ünü oluşturdu. Kişi başına GSYH'de 2021 yılında, Kocaeli 153 bin 479 TL ile ilk sırada yer aldı. Kocaeli'ni, 140 bin 698 TL ile İstanbul ve 132 bin 803 TL ile Tekirdağ izledi. İl düzeyinde kişi başına GSYH hesaplamalarında, 27 bin 790 TL ile Van, 27 bin 48 TL ile Şanlıurfa ve 26 bin 837 TL ile Ağrı son üç sırada yer aldı. Kişi başına GSYH, 2021 yılında on üç il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
EKONOMİK SIKINTILAR GELİŞMİŞLİĞİ DE ETKİLİYOR!
Sadece ekonomik anlamda değil beşerî sermaye anlamında da kaybeden bir kent olan Van, göç verdikçe gücünü de yitiriyor. Sürekli olarak nitelikli göç verip niteliksiz göç alan Van’da büyüme oranları birçok alanda düşerken istenilen ivme de yakalanamıyor. Bu olumsuzluk son olarak geçtiğimiz aylarda da istatistiklere yansımış ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE)’nda kentsel bazdaki sıralamalar dikkat çekmişti. O araştırmaya göre kentin 13 ilçesinden 8’i en az gelişmiş iller arasında ve diplerde yer alırken, 4 ilçesi de az gelişmiş ilçeler sıralamasında yer bulmuş sadece İpekyolu ilçesinin 2’inci kademede yer aldı.
