Bölgenin en büyük ve önemli kentlerinden biri olan Van, kronikleşmiş sorunlarıyla gündeme gelmeye devam ediyor. Doğal güzelliklerine, tarihi yapılarına gölge düşüren problemleri bir türlü çözüme kavuşmayan Van, TÜİK’in verilerine göre 2021’de ihracatta 69, eğitimde 75, kişi başına düşen milli gelirde 77, GSYH’de 80, en yaşanabilir kentler arasında 71, en çok göç veren iller arasında 5’inci sırada yer aldı. Yine Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmalarının (SEGE) verilerine göre, Türkiye’de 973 ilçenin gelişmişlik sıralamasında Van’ın 8 ilçesi en son sıralarda yer aldı. Birçok araştırmada son sıralarda yer alan bağımsız bir grup araştırmacı ve sivil toplum gönüllüsü tarafından hazırlanan ve TÜİK temelli bir çalışma olan Eşitsizlik Bülteni’nin ‘Gelir ve Servet’ araştırmasında da yine manzara değişmedi. 16 ilin yer aldığı eşitsizlik bülteninde Van da bu iller arasında yer aldı. Eşitsizlik Bülteni’nin ‘Gelir ve Servet’ araştırmasında temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranında Van, yüzde 65,2 ile 22 il içerisinde 13’üncü sırada yer aldı.
EŞİTSİZLİK BÖLGESİNDE VAN’DA YER ALIYOR…
TÜİK’in geçtiğimiz yıllarda paylaştığı veriler ve bir dizi parametrelerin de dahil edilerek hazırlanan Eşitsizlik Bülteni, birçok farklı kurumdan aldığı güncel veriler ışığında Türkiye’deki bölgesel gelir ve serveti inceledi. İllerin gelir ve servetini incelemek adına TÜİK’in düzenlediği “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasında gelir ve servet kategorisinde üç göstergeyi esas aldı. Bu göstergeler; kişi başına düşen tasarruf mevduatı, orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin oranı, temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranı olarak listelendi. Eşitsizlik Bülteni’ndeki ‘Gelir ve Servet’ araştırmasında kişi başına düşen tasarruf mevduatı, orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin oranı, temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranı esas alındı.
EŞİTSİZLİK BÜLTENİ BU DEFA İLLERİN ‘GELİR VE SERVET’İNİ ARAŞTIRDI!
Türkiye’de ortalama olarak bu beyanı veren hane oranı yüzde 51 olarak karşımıza çıkıyor.
Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illerin tamamı temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranının en yüksek olduğu iller içerisinde. Eşitsizlik Bölgesi’nde gösterge temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin ortalaması yüzde 67,3 iken kalan diğer illerde bu oran ortalama olarak yüzde 46,9. Temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranları dikkate alındığı zaman Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alan illerin net bir şekilde yüksek oranla ile diğer illerden ayrıştığı gözlemleniyor.
VANLILAR TEMEL İHTİYAÇLARININI KARŞILAYAMIYOR!
Eşitsizlik Bülteninde TÜİK verilerinin yanı sıra hem Türkiye’de hem de dünyada resmi ve bağımsız veri kuruluşları tarafından üretilmiş verilerden de faydalanıyor. Eşitsizlik Bülteni’ndeki Eşitsizlik Bölgesi’nde 16 il yer alıyor ve bu iller arasında Van’da var. Eşitsizlik Bülteni’nin ‘Gelir ve Servet’ araştırmasında temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranında Van, yüzde 65,2 ile 22 il içerisinde 13’üncü sırada yer aldı.
VAN’IN KİŞİ BAŞINA DÜŞEN TASARRUF MEVDUATI DA DÜŞÜK!
Türkiye ortalamasında kişi başına düşen tasarruf mevduatı 11 bin 666 lira. Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alan 16 ilin tamamı tasarruf mevduatlarında Türkiye’nin en düşük 27 ilinde yer alıyor. Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illeri oluşturan grupta kişi başına düşen tasarruf mevduatı ortalaması 2 bin 726 lira. Van’da bu illerin içerisinde yer alıyor. Türkiye’nin diğer 65 ilini oluşturan grupta kişi başı tasarruf mevduatı ortalaması 12 bin 911 lira. Türkiye’nin mevduat ortalamasını büyük ölçüde etkileyen İstanbul hariç tutulduğunda bile Eşitsizlik Bölgesi dışındaki 64 ilin kişi başı tasarruf mevduatı ortalaması 10 bin 429 lira ile Eşitsizlik Bölgesi’nin yaklaşık 4 katına denk geliyor.
ORTA VE ÜSTÜ GELİR GRUBUNDAKİ HANELERİN ORTALAMA ORANI YÜZDE 24,7
Orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin oranında Türkiye ortalaması incelendiğinde bu düzeydeki hanelerin oranı yüzde 34,4 olarak karşımıza çıkıyor. Orta ve üstü gelir grubunda bulunan hanelerin oranın en düşük olduğu 15 ilden 11’i Eşitsizlik Bölgesi’ illerden oluşuyor. Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alan iller için orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin ortalama oranı yüzde 24,7 iken diğer iller için ortalama oran yüzde 36,8.
ŞAHİN: VAN’IN GERİ KALMIŞLIĞININ KANITI
Araştırma ile ilgili Şehrivan’a konuşan mali müşavir İbrahim Şahin, tasarruf mevduatını ve Van’ın tasarruf mevduatını anlattı. Şahin, “Tasarruf mevduatı kişilerin harcamalarının dışında biriktirmiş olduğu nakit tutarı ifade ediyor. Örneğin bir vatandaşın geliri ile gideri arasındaki fark aynı zamanda vatandaşın tasarruf mevduatını oluşturuyor. Van’ın da aralarında bulunduğu illerde tasarruf mevduatının düşük. Türkiye ortalamasının çok altında yaşıyoruz. Bu Van’ın geri kalmışlığının, Van’da yatırımların yapılmadığının bir kanıtıdır. Türkiye ortalamasında kişi başına düşen tasarruf mevduatı 11 bin TL iken ve bu insanlar bu kadar para arttırırken Van’da bir insan 2 bin 700 TL biriktirmeye çalışıyor” dedi.
“YOKSULLUĞUN GÖSTERGESİ”
Bu durumun yoksulluktan kaynaklandığını dile getiren Şahin, “Bizim bölgemizde yoksulluk, işsizlikten kaynaklanan bir göstergedir bu. Bu eşitsizlik de bundan kaynaklanıyor. Aradaki uçurumu buradan görebiliyorsunuz. Defalarca kez ifade edilmesine rağmen Van’ın durumu iyileştirilmedi. Tasarrufu bir tarafa bırakın, aynı zamanda her evde her bireyin kredi kartı borcu var. Bu borçlarla yaşamını devam ettiren bir kısım insan var” diye aktardı.
ŞAHİN: TABLOYA BAKILDIĞINDA BİZ BU BÖLGEDE SADECE KARNIMIZI DOYURABİLİRİZ
Şahin, Van’ın yüzde 65,2 ile 22 il içerisinde 13’üncü sırada yer almasını da değerlendirerek, “Bu durum ne kadar fakir olduğumuzu, ne kadar çaresiz olduğumuzu gösteriyor. Bizim bölgemizde aile bağları çok güçlü olduğundan insanlar yıkıma, umutsuzluğa kapılmıyor. Ama yine de bu rakamlar bize, çok acınacak bir durumda olduğumuzu gösteriyor. Biz sadece karnımızı doyurabiliyoruz. Sadece karnımızı doyurabiliyoruz. Bir bireyin yaşaması gerektiği şekilde sosyal anlamda bir şeyleri yapamıyoruz. Van’da bir insan sinemaya gidemiyor, tiyatroya gidemiyor, sosyal etkinlikleri yapamıyor. Bunların hiçbiri yok. Tabloya bakıldığında biz bu bölgede sadece karnımızı doyurabiliriz. Kuru ekmekle o da” diye aktardı.
“VAN MAALESEF KALKINAMIYOR”
Yetkililerin Van’a daha çok yatırım yapması gerektiğini belirten Şahin sözlerini şöyle tamamladı: “Van maalesef kalkınamıyor. Yoksul bir bölgeyiz. Üretemiyoruz. Tüketim had safhada. Fabrika yok. Yatırım yok. Bütün bunları üst üste koyduğunuzda böyle giderse insanlar kırılma noktasını aştıktan sonra perişan olacak. Bundan kurtulmak için de yetkililerin bu bölgeye ciddi anlamda yatırım yapması gerekiyor.”
