Van’ın önemli sektörlerinden biri olan kahvaltı sektörü, kentin tanıtımında önemli bir yer tutmaya devam ediyor. Van, kendine has yemek kültürüyle ön plana çıkarken, eşi benzeri olmayan kahvaltısıyla da dünyaya ününü yayıyor. Yaylalarda yetişen endemik bitkilerin karışımıyla yapılan ‘otlu peynir’, yüksek rakımlı yaylalardan elde edilen ‘karakovan balı’, un, tereyağı ve yumurtanın karışımıyla oluşan ‘murtuğa’ ve bölgeye özgü tereyağında kavrulan ve öğütülmüş buğdayla hazırlanan ‘kavut’ gibi kentte has ürünlerin yer aldığı Van kahvaltısı bulunuyor. Bu yerel ürünlere rağmen son dönemlerde kahvaltı sofrasında onlarca ürün ile yeni bir konsept yaratılıyor. Kahvaltı sofralarında bulunan onlarca çeşit ürün Van kahvaltısını aslından uzaklaştırıp israfa yol açarken israf her geçen gün daha da büyüyor. Serpme kahvaltının farklı kentlerde farklı şekillerde markalaşması ile de Van Kahvaltısı’na bolca rakip çıkarken Van Kahvaltısı bu sürece adapte olmak için özünden uzaklaşmayı da sürdürüyor.
KAHVALTI’NIN TADI KAÇIYOR!
Bir dönemler sadece birkaç ürün ile oluşmasına rağmen tadı ve lezzetiyle adından söz ettiren Van Kahvaltısı markalaşma sürecinde tadını kaybetmeye başladı. Son 20 yılda markalaşma yolunda önemli aşama kat eden ve Van deyince akla gelen ilk değer olan Van Kahvaltısı zaman içerisinde kahvaltıyı kahvaltı yapan lezzetlerden de uzaklaşmaya başladı. Özellikle Guinness Rekorlar Kitabı’na ‘dünyanın en kalabalık kahvaltı sofrası’ ile girilmesi sonrasında Van’ın en önemli markası olan kahvaltı bu çıkışa rağmen özelliğini koruyamadı. Sayısı her geçen gün artan ve bir süre bazı işletmelerde yüze yakın ürün ile çeşitlendirildiği söylenilen Van Kahvaltısı bu süreçte ürünlerinin kalitesinden de feragat etti. Van’da popüler olması nedeniyle birçok kentin de gastronomi turizminde kullanmaya çalıştığı kahvaltıda diğer kentlerdeki zengin sofralara ayak uydurmaya çalışan Van’ın kahvaltısı aynı zamanda da ciddi israfların yapıldığı sofraya döndü. Her kahvaltıda birçok ürün israf olurken serpme kahvaltı kültürünün her geçen gün yaygınlaşması ile birlikte konu her geçen gün tartışılan bir süreç haline gelmeye başladı.
KAHVALTININ SAYISINI ARTRIKÇA, İSRAF DA ARTIYOR
Bu tartışmalar sürerken uzun süredir yapılan eleştiriler kahvaltı sektörünün temsilcileri tarafından da onaylandı. Van’ın önemli kahvaltı merkezlerinden biri olan Sütçü Fevzi işletmecisi Faruk Yeten, konuyla ilgili şunları söyledi: “Kahvaltı son zamanlarda özünden uzaklaştı, çünkü bazı müşterilere 30 çeşit kahvaltı sermemize rağmen bunun az olduğunu söylüyor. Van’a has olmayan kahvaltı çeşitlerini masaya bıraktığınız zaman doğallığını kaybettiriyorsunuz. Bunların hepsi de gösteriş amaçlı yapılıyor. Herkes fotoğraf çektirmek için masayı donatıyor ve Van’a ait olmayan çeşit çeşit kahvaltılar masalardaki yerini alıyor.” Dedi.
HEM İSRAF HEM MASRAF!
Yeten, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Kahvaltı çeşitlerinin masalardaki artışı hem bize hem de müşteriye maddi anlamda zarar veriyor. Artık hiçbir şey eskisi gibi değil, malzemeler bugün ciddi anlamda çok pahalı. Bir teneke yağ 650 TL, otlu peynirin kilosu 150 TL ve daha sayamadığım birçok ürünün de fiyatı arttı ve bu bizi de çok fazla etkiliyor. Van Kahvaltısını geleceği oturulmuş ve kimse de buna bir çözüm bulmuyor. Misafire mahcup olmamak için gelen müşteriler bizden masayı donatmamızı istiyor. Müşteri çeşit azlığından bize şikâyette bulunuyor ve bizden çeşitleri artırmamızı istiyorlar. Ondan dolayı da fazla çeşit kahvaltıyı özünden uzaklaştırsa veya israfa yol açsa da müşterilerin çok umursadığını zannetmiyorum.”
BOL ÇEŞİT ALGISI İSRAFI ARTIRIYOR
Kahvaltı kültürünün diğer öğünlere benzemediğini ifade eden Yeten, “Van Kahvaltısı dünyada ün yapmış. Farklı illerden ya da farklı ülkelerden bu kahvaltıyı görmeye gelen insanlar masanın donatılmasını istiyor. Bu kahvaltı çeşitlerini azaltmamız mümkün değil, aynı şekilde Van’a özgü olmayan ürünlerin bırakılmaması da mümkün değil. Biz işletme sahibiyiz ve müşterilerimiz ne isterlerse biz onu yapmak zorundayız. Biz de yıllardır seçme kahvaltı da var ama kimse bu seçme kahvaltıyı çok çabuk tercih etmiyor. Dediğim gibi fazla çeşit kültürü, bir kere insanların kafasında oturmuş ve bunu bir anda yok etmek zordur.” İfadelerini kullandı.
İSRAF ÇOK CİDDİ BOYUTLARDA!
Öte yandan her geçen gün daha da artan israf konusu son zamanlarda farklı kurum ve kuruluşların da gündemi olmaya başladı. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) adıyla kurulan oluşum son dönemde yaygınlaşan serpme kahvaltı kültürü nedeniyle yıllık 100 milyar liralık israf yaşandığını açıkladı. Türkiye’de yılda 214 milyar liralık gıda israfı yapıldığını hesaplayan TİSVA, bu miktarın 12 milyon tona denk geldiğini ortaya koydu. TİSVA Başkanı Prof. Dr. Aziz Akgül, dünyada 67 ülkenin yer aldığı ‘gıda kaybı ve israf’ başlığı altında yapılan çalışmada Türkiye’nin 65’inci sırada bulunduğunu kaydetti. Son zamanlarda yaygınlaşan serpme kahvaltı kültürü nedeniyle yaklaşık 100 milyar liralık gıdanın israf edildiğini belirten Akgül, kahvaltıda gelen zeytin, peynir, domates, tereyağı, reçel, yumurta ekmek gibi gıdaların birçoğunun tüketilmediği için çöpe gittiğini belirtti. Akgül, israfın bir davranış bozukluğu olduğunu ve serpme kahvaltılarda ya porsiyonların azaltılmasını ya da müşterilerin isteğine göre getirilmesi gerektiğini vurguladı.
