Son yıllarda gastronomi ürünlerinin de sürece dahil edilmesiyle farklı destinasyonlar değer ve önem kazanmaya başladı. Ülke genelinde birçok nokta lezzet durağı olarak ün kazanırken turizmde adeta rotalar değişti. Kentlerin sahip olduğu ürünler coğrafi işaretler ile değer kazanırken farklı kentler bu ürünler ile şehirlere katma değerler kazandırdı. Doğu ve Güneydoğu illeri de bu süreçten faydalanırken Van’da da Coğrafi İşaret Tescil Belgesi alan ürünler bir bir kayda geçilmeye başlandı. Bu anlamda çalışmalar sürerken Kahvaltısı ile ünlü Van şehri için yeni adımlar atılmaya başlandı. Yeni Van Valisi Ozan Balcı ile birlikte Şehrivan’ın da daha önce gündeme taşıdığı Otlu Peynir Müzesi gibi çalışmalar başlatılırken bir taraftan da peynirin markalaşması çalışmaları başladı. Özel üretim için farklı girişimler olurken 2022 Yılı Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) kapsamında ‘Otlu Peynirin Küp Serüveni Projesi’ adlı proje için de Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi destek aldı. Kooperatif otlu peyniri çok çeşitli ve farklılaşan halinden çıkararak aslına uygun, küpte ve standart bir lezzete kavuşmuş şekliyle üretim Van’ın markası haline getirecek.
OTLU PEYNİR İLE İLGİLİ GÜZEL HABERLER ARDI ARDINA GELİYOR…
Tadı ve lezzetiyle Van ile özdeşleşen, Van kahvaltısının vazgeçilmezi olan Van Otlu Peyniri, 2018 yılında Coğrafi İşaret Tescil Belgesi almasına rağmen markalaşma anlamında diğer illerin biraz gerisinde kalsa da yıllarca markalaşmayı bekleyen Van Otlu peyniri için son dönemlerde önemli atılmaya başlandı. Van Valisi Dr. Ozan Balcı geçtiğimiz günlerde, Şehrivan’ın daha önce gündeme getirip olması gerektiğini vurguladığı Peynir Müzesi’nin müjdesini verdi. Öte yandan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından illerdeki ve bölgedeki ihtiyaçlara uygun alanlarda nitelikli ve üretken beşeri sermayenin geliştirilmesine yönelik projeleri hayata geçirmek amacıyla yürütülen 2022 Yılı Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) sonuçları geçtiğimiz günlerde açıklandı. O projeler arasında Van’da ‘Otlu Peynirin Küp Serüveni Projesi’ de destek almaya hak kazanan projeler içerisinde yer aldı. Van’da kadın girişimcilerin bir araya gelerek oluşturduğu Sınırlı Sorumlu Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifinin başvurduğu ‘Otlu Peynirin Küp Serüveni Projesi’ ile Van Otlu Peynirinin markalaşması yolunda iyi bir ivme yakalamasına destek olmak hedefleniyor. Şehrivan, destek almaya hak kazanan ‘Otlu Peynirin Küp Serüveni Projesi’nin sahibi Sınırlı Sorumlu Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Başkanı ile konuşarak, süreç ile ilgili bilgi aldı.
OTLU PEYNİRİN EN İYİSİNİ VAN’DA KADINLAR ÜRETECEK
Van’ın girişimci kadın sayısı her geçen yıl tarken üretim yapmak üzere yola çıkan kadınların sayısı son yıllarda artmaya başladı. Bu kapsamda 2021 yılında Van’ın ilk kadın kooperatifi olan “Sınırlı Sorumlu Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi”ni kuruldu. Van’da kurulan ilk kadın girişimci kooperatifi olan Sınırlı Sorumlu Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi, kuruluşunun üzerinden 1 yıl geçtikten sonra farkını ortaya koyarak kentte ses getirecek bir projeye imza attı. Kentin markalaşmasına büyük katkı sağlayan Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı desteğiyle önemli projeler hayat bulmaya devam ederken, Sınırlı Sorumlu Van Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifinin başvurduğu ‘Otlu Peynirin Küp Serüveni Projesi’ destek almaya hak kazanan projeler oldu. 900 bin TL destek alan projeyle otlu peynirin küpte üretilmesi ve projenin hayata geçilmesiyle birlikte kadınların istihdam edilmesi hedefleniyor.
OTLU PEYNİR KÜPLE TARİHE YOLCULUK YAPACAK
Konuyla ilgili Şehrivan’ın görüş aldığı Kadın Kooperatifi Başkanı Pınar Gülle, projeyi anlatarak sözlerine şöyle başladı: “Otlu peynir bizim için vazgeçilmez, soframızın vazgeçilmezi. Bizler kooperatif olarak otlu peynir kadın eliyle üretilsin istedik. Kadın eliyle çok daha iyi bir standart yakalayacağının farkındayız. Otlu peynir sofralarımızın vazgeçilmezi ama belli standartlarda üretilmediği ve her işçi peynirde kendi ağız tadına göre endemik bitki kullandığı için biz buna bir standart kazandırmak istedik. Ben projenin çok önemli olduğunu düşünüyorum çünkü otlu peynir Van için çok önemli. Peynir üretiminin köylerde yapılmasından dolayı peynir fiyatı çok yüksek. İnşallah biz bu rekabeti sağlayacağımızdan dolayı peynir hem istediği değeri görecek hem de inşallah markalaştırmış olacağız. Küpte peynirimiz markalaşsın istedik ve Türk Patent ve Marka Kurumu’na Marka Tescil Başvurusu yaptık. Coğrafi tescilli otlu peynir tarihiyle ünlü küpü ile Van’ın ilk kadın Kadın Kooperatifinin alacağı marka tescili ile taçlanacak.”
“BİZ PEYNİRİ ESKİ BİDONLARDAN ÇIKARIP TOPRAK KAPLARDA ÜRETMEYİ DÜŞÜNDÜK”
Otlu peyniri neden küplerde yapmak istediklerini dile getiren Gülle, “Dışarıya sürekli ziyaretlerde bulunan insanlarız işlerimiz gereği. Otlu peynire dışardan çok fazla talep var. Van halkı zaten otlu peyniri çok seviyor ama Van dışındaki insanlar da otlu peyniri çok benimsedi. Biz hem üretim anlamında standartlara üretilmediğini hem de üretilen peynirin Van halkına yetmediğini düşünerek böyle bir işin içine girdik. Biz peyniri eski bidonlardan çıkarıp, eski kültürümüz olan yaklaşık 300-500 yıl öncesine dayanan toprak kaplarda üretmeyi düşündük. Hem eski tarihimizi yaşatmak hem hak ettiği lezzete geri dönmek için küplerde üretmek istedik. Hijyen ve görsel açısından da daha sağlıklı olacağını düşündüğümüz için küpte peynir yapmaya karar verdik. Van’ın tescilli ürünü olan otlu peyniri kentin yüzyıllar öncesine dayanan küpü ile bir araya getirip tüketiciye sağlıklı ve kaliteli peyniri üretme yolunu seçtik” diye aktardı.
DAKA’NIN DESTEĞİYLE KADINLAR ÜRETECEK…
Gülle, projenin sunum aşamasını anlatarak, “Biz Tarım İl Müdürümüzün yanına gittiğimiz zaman, müdürümüz “Bu kooperatifte ışık var dedi. Yalnız size bir önerim olacak, küpte peynir yapmayı düşünür müsünüz” dedi. Türkiye’de yaklaşık 450 kadın kooperatifi var. Kadınlarımızın birçoğu evlerinde mantı, erişte, börek yapıyorlar. Biz bunun pazar ağının da olamayacağını, tercih konusunda da çok sıkıntı yaşayacağımızı düşündük. Var olan bir değerimize katma değer katarak otlu peynir üretmek istedik. Birkaç yerle görüştük, maalesef olumlu dönüş alamadık. Yerel yönetimlerin hepsini ziyaret ettik, böyle bir projemizin olduğunu söyledik. Biz o konuda destek alamadık. Sonra yöresel ürünleri destekleyecek yerleri araştırdık. DAKA bize destek vereceğini söyledi. Yerel ürünlerin işlenmesiyle alakalı bir çağrı çıktı. Biz de projemize verdik ve projemiz nihayetinde bakanlıktan onay aldı” şeklinde konuştu.
HEM OTLU PEYNİR ÜRETİLECEK HEM DE KÜPLER YAPILACAK
Gelecek günlerde proje için nasıl bir yol izlenileceğini dile getiren Gülle, “İŞGEM ile görüşmelerimizi yaptık. İŞGEM’de önce bir yer kiralayarak burada işlemimize başlayacağız. İlk etapta makinalarımızı getirip iş yerini kurduktan sonra Tarım İl Müdürlüğü ile ortaklaşa 250 tane kadınımıza peynir ve peynir yapımında hijyen eğitimi verilecek. İlk etapta bu işi çok iyi yapabilen, bu işi yapmak isteyen gönüllü kadınlarımızı biz inşallah fabrikamızda istihdam ederek, peynir üretimine başlayacağız. Diğer taraftan peynirimiz küpte üretileceği için biz ayrıca eskiye dayanan küplerin de yapımına başlayacağız. Bununla alakalı da bir ustamız var. Ustamızla görüştük. Meslek lisesi öğrencilerine İŞKUR ve Halk Eğitim desteğiyle de küp yapımı eğitimi verilecek” dedi.
GÜLLE: OTLU PEYNİRİMİZİN DAHA İYİ BİR STANDART YAKALAMASINI HEDEFLİYORUZ
Gülle, projeyle neyi hedeflediklerini belirterek, “Biz coğrafi işaret belgesi olan otlu peynirimizin daha iyi bir standart yakalamasını hedefliyoruz. Otlu peynirin gerçek değerini görmesini istiyoruz. Otlu peynirin uluslararası bir ivme kazanmasını istiyoruz. Ki bunun için de çaba göstereceğiz. Kadın kooperatifi olduğumuz için kadın girişimciliğini destekliyoruz. Bununla birlikte kadın girişimciliğini ve istihdamını önceleyeceğiz” ifadelerini kullandı.
KADINLAR ÇABALIYOR AMA ÖNLERİNE ENGELLER ÇIKIYOR!
Kadınların çalışma hayatına atılmalarıyla ilgili düşüncelerini de paylaşan Gülle, “Coğrafi bölge olarak sıkıntılı bir bölgede yaşıyoruz. Batı illerine göre 1-0 yenik başlıyoruz hayata. Kadının kendi ekonomik özgürlüğünü kazanması bizim için çok önemli ama bunun için de kadınlarımıza öncü olmak gerekiyor. Ama bizim de kadınlar olarak yapabileceğimizi göstermemiz gerekiyor. Biz kadınlarımızın bir şeyler yapma çabasını görüyoruz ama başka problemler çıkıyor. Bir de kadınlarımız iş yeri açmak istediklerinde finansmana erişim konusunda çok büyük sıkıntılar yaşıyorlar” dedi.
GÜLLE: BİRÇOK ENGELLERLE KARŞILAŞMAMIZA RAĞMEN HİÇBİR FEDAKÂRLIKTAN KAÇINMAYAN VAN KADIN KOOPERATİFİMİZİN YÖNETİMİNE SONSUZ TEŞEKKÜR EDİYORUZ
Gülle, son olarak “Projemizin başlangıcından onaylanma sürecine kadar büyük bir özveri ve sabırla bize emek veren, yanımızda olan başta DAKA Genel Sekreteri ve tüm proje uzmanlarına ayrıca teşekkür ediyoruz. Birçok engellerle karşılaşmamıza rağmen hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan Van Kadın Kooperatifimizin emektar yönetimine sonsuz teşekkür ediyoruz” dedi.
KÜP PEYNİRİ NASIL YAPILIR?
Küp peyniri, İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde, hemen hemen tüm illerde geleneksel olarak üretilen bir peynir türü. Bir kısım bölgelerde çömlek peyniri adıyla bilinir. Genellikle toprak küplere veya plastik bidonlar içerisine yağlı peynirin bol tuzlanarak ve sıkıştırılarak doldurulur. Ağız kısmına bir bez veya üzüm yaprakları örtülerek tekrar hamur veya çamurla sıvanır. Ters çevrilerek küp veya bidonun ağız kısmı aşağı gelecek şekilde evlerin serin olan genellikle bodrum kısımlarında yarı yarıya toprağa gömülür. Birkaç ay içerisinde suyu süzülen peynirin rengi kokusu ve tadı değişir.
