Son iki yılda Türkiye’de olduğu gibi Van’da da bayramlar pandemi gölgesinde geçti. Bu yılki Ramazan Bayramı her ne kadar pandemiden uzak bir havada kutlanacak olsa da Vanlılar, bu seferde yüksek enflasyon ve ekonomik sıkıntılar ile bayrama girmeye hazırlanıyor. Van’ın kendi sorunları ile birlikte yaşanan ekonomik sıkıntılar da gün geçtikçe büyümede devam ederken, esnaf ve vatandaşlarda hayatta kalma mücadelesi veriyor. Eski bayram alışverişlerinin unutulduğu kentte, pandemi salgını ve ekonomik kriz öncesi bayramlar mumla aranıyor. Ramazan ayında hakim olan sakin süreç bayram öncesi de sürerken vatandaşlar istediklerini alamamaktan, pahalılıktan dolayı ürünlere dokunamamaktan dert yanıyor. Esnaflar ise ürünlerdeki artıştan ve kendilerinin de yaşadığı sıkıntılardan dem vuruyor. Bayrama sayılı günler kalmasına rağmen kentte alışveriş sessizliği hâkim olurken, Şehrivan’a konuşan esnaflar da kuru kalabalıktan başka bir şeyin olmadığını söylüyor.
VANLI ESNAFLAR BAYRAMA KRİZLE GİRİYOR!
Son yılların en pahalı bayramına hazırlandıklarını belirten esnaflardan Mehmet Çiftçi, “Şuan alışverişte herhangi bir hareketlilik yok. Hayat pahalılığı var. İnsanlar para bulamıyor ki alışveriş yapsın. Para olacak ki insanlar alışveriş yapsın. 2-3 sene önceki bayramlar şimdi ki kadar kötü değildi. Canlılık vardı, hareketlilik vardı, insanlarda bayram alışverişine ayıracak para vardı ama şimdi yok. Maalesef ki bu sene büyük bir kriz var ve bunun önüne geçilemiyor. Eski bayramların tadı vardı artık bayramların tadı da hiç yok. Gelenekler bozuldu. Ne ramazan ayından bir şey anladık ne de bayramından bir şey anlayacağız.” İfadelerini kullandı.
VAN ÇARŞILARI, KURU KALABALIK KAYNIYOR
İki senedir devam eden pandemiden sonra esnafın ekonomik kriz yaşadığını kaydeden esnaf Hekim İnce, Van’daki ekonominin çok kötü olduğunu söyledi: İnsanların alım gücüne dikkat çeken İnce, şunları vurguladı: “Şuan eski bayramlardaki gibi alışveriş konusunda bir hareketlilik yok. Satış yapamıyoruz ve çok zor bir durumdayız. Pandemi sürecinde de insanlar bayram alışverişi yapabiliyordu fakat şuanda büyük bir ekonomik kriz var ve insanlar bayram alışverişine çıkamıyor. Çarşı dolu ama alışveriş yapamıyorlar. Her şey çok fazla pahalandı. Eski bayramlara göre bu bayram çok kötü esnaf açısından alışveriş yok. Vatandaşta zor bir durumda esnaf ta. Belki bayramda değil ama inşallah bayramdan sonra bu ekonomik krizin önüne geçilir.”
ESNAF: HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ OLMUYOR!
Küçükte olsa şuanda satışlarının olduğunu aktaran esnaf Erhan Kral, “Her yıl olan satışlar ve bayram heyecanı bu bayram olmasa da yine de bir hareketlilik var. Bu bayram eski bayramlara göre satışlar düşük bununda nedeni alım gücüdür ama öyle çok fark edilebilir bir etki görmüyorum. Herkes isterdi ki bu bayramda eski bayramlardaki gibi çok güzel olsun, çok heyecanlı olsun ama şuan ki ekonomik krizden dolayı bu mümkün değil. Pandemi tüm dünyayı etkiledi bizi de çok etkiledi. Bayram yine bayramdır. İnsanların elindekilerle mutlu olmayı bilmesi lazım. Hiçbir zaman hiçbir şey eskisi gibi olmuyor ama bu da eskilere göre daha kötü oluyor inancında değilim. Her şey kendi zamanına göre güzel diye düşünüyorum. Belki de birkaç yıl sonra bu bayramları arayacağız. Zamanın bize ne getireceği belli olmuyor.” Şeklinde konuştu.
VANLILAR ARTIK HER ŞEYDEN UMUDUNU KESTİ
Ekonomik krizin her kesimi çok fazla etkilediğini söyleyen esnaflardan Çetin Demir, şimdi ki bayramla geçen bayramın fiyatları arasında dağlar kadar fark olduğunu belirtti. Her gün yeni zamlarla karşı karşıya kaldıklarını dile getiren Demir, devamında şunları anlattı: “Bu iki bayramı fiyatlar konusunda kıyasladığımız zaman 3 katı fark ediyor. Bu insanlar bu fiyatlar varken nasıl bayram alışverişi yapsın, nasıl geçinsin. Eski bayramlarda insanlar azda olsa evlerine bir şeyler alabiliyordu, şimdi insanlar evlerine hiçbir şey alamıyorlar. Dar gelirli vatandaşlar değil bayram alışverişini evlerine ekmek götüremiyorlar. Çocuklarına elbise bile alamıyorlar. Pandemi sürecinde fiyatlar şimdiki krizden çok daha iyiydi. Şimdiki kriz çok kötü. İnsanlar daha kötü durumda şuan. Bundan önceki bayramda eski bayramların az da olsa tadı vardı şimdi hiçbir şeyin tadı kalmamış. İnsanlar geçim sağlayamıyor, insanlar huzurlu değil, bir burukluk var insanlar her şeyden umudunu kesmiş artık.”
VATANDAŞ ALIŞVERİŞTEN ELİ BOŞ DÖNÜYOR
Bu bayramda fiyatların çok yüksek olduğunu vurgulayan esnaflardan Muharrem Şahin, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Bazı insanlar gelip hiçbir şeyi alamadan çıkıyor. Bundan dolayı da biz onlara karşı mahcup kalıyoruz. İnşallah en kısa sürede bu krizin önüne geçilir. Şuan bayram alışverişi konusunda insanlarda küçük bir canlılık var. Bazı malzemelerde fiyatlar çok yüksek. Özellikle de şekerin fiyatı gerçekten çok yüksek ama fiyatlar ne kadar yüksek olsa da alışverişte küçük bir canlılık var. Pandemi sürecinde ekonomik kriz bütün dünyada vardı ve Türkiye’de de oldu, insanlar çok zor bir durumdaydı. İnsanlar geçimini bir şekilde sağlıyor artık. Çok büyük bir sorunla karşı karşıyayız ama bir şekilde hayat mücadelesi veriyoruz.”
VANLILAR ESKİ BAYRAMLARI MUMLA ARIYOR
Bu sene bayram alışverişi konusunda bir hareketlilik, bir canlılık göremiyoruz diyen esnaf Savaş Kaya, devamında şunları aktardı: “Sanki sıradan bir gün, bayram yokmuş gibi geçiyor. İnsanların cebinde para yok neyle yapacak bayram alışverişini? Eskiden bayramdan 15-20 gün önce hareketlilik başlardı, insanlar bayram alışverişi yapardı, çarşı merkezi doluydu. Şimdi sanki hiç bayram yok. Kimse alışveriş yapmıyor ve çarşı merkezi bomboş. Her geçen sene bayram daha da yok olamaya devam ediyor. Bayram kimsenin umurunda değil. Hem ekonomik sıkıntılar hem yeni yaşam tarzları bunu çok etkiliyor. Eski bayramlar tabi ki de çok daha güzeldi şimdi bayramın tadı hiç yok. İnsanlar eski bayramları özlüyor. Kimse bayramın varlığını diğer insanlara hissettirmiyor. 2 yıllık bir pandemi süreci bitti. Ekonomik kriz hala devam ediyor. Yeni bayrama giriyoruz ama hiç heyecan yok, bayramın varlığı hissedilmiyor. Ekonominin kötü olduğu hiçbir bayram güzel değil, insanlar alışveriş yapamıyor, insanlar istediği şeyleri alamıyorlar. Böyle bir bayramın güzel geçme ihtimali yok ki.”
