Türkiye’de olduğu gibi Van’da da son yılların en zor zamanlarını ve Ramazan ayını yaşanıyor. Artan enflasyon ve zamlarla birlikte dar gelirliler birlikte vatandaşlarda geçimlerini sağlamakta ciddi sorunla karşı karşıya kalıyor. Zincir marketlerdeki gıda ürünlerinin yanına yaklaşamayan vatandaşlar, iftar ve sahur sofralarında tencereyi kaynatmak için Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), Et ve Süt Kurumu gibi piyasadan daha uygun fiyata satış yapan noktalar önünde kuyruk oluşturmaya devam ediyor. Yağ, şeker, pirinç, bakliyat, un, ile birlikte a'dan z'ye tüm ürünlere yapılan zamlar sonrası vatandaş uygun ürün bulduğu her yerde uzun kuyruklar oluştururken Van TMO önünde bazen günlerce süreyin bekleyişler gerçekleşiyor. aAtan maliyetlerden dolayı son yıllarda iyice düşen tarımsal üretimi zor da olsa yürütmeye çalışan vatandaşlar arpa ve diğer yem ürünlerini almak için sabahın erken saatlerinden itibaren kilometrelerce uzanan kuyruklar oluşturuyor. Aynı alanda vatandaşlar ise uygun fiyata gıda almak için sabahtan akşama sıra bekliyor. Uzun ve zorluk bekleyiş her gün tekrar ederken ucuz arpa ve ürün alabilmek için günlerce sırada vatandaşlar, Şehrivan’a görüş bildirerek yaşadıkları zorlukları anlattı.
İSKELE CADDESİNDEKİ KUYRUK KİLOMETRELERİ AŞIYOR!
Birkaç yıl öncesine kadar küçükbaş hayvancılık potansiyeli bakımından Türkiye’de 1’inci sırada yer alan Van’ın tarımı da hayvancılıkla birlikte düşüşe geçiyor. Kent her ne kadar tarım arazisi varlığı ve güneşli gün sayısında artışı yakalasa da özellikle son yıllarda tarımda istediği verimi yakalayamıyor. Öte yandan il ekolojisinde yetiştirilebilecek yem bitkileri, ülke ve bölge için parasal getirisi yüksek ürünler olmasına karşın bu yem türleri işlenip pazara sunulmakta eksik kalıyor. Yem fiyatlarının yüksek olması özellikle Van kırsalında hayvancılık yapan vatandaşı olumsuz etkiliyor. Bu sorun çok sayıda çiftçinin hayvancılığı bırakmasına ya da çiftçilerin öz tüketime yetecek kadar hayvan barındırmasına neden oluyor.
BAZEN GÜNLERCE SIRA BEKLİYORLAR
Yüksek yem fiyatları karşısında çaresiz kalan çiftçi ya hayvancılığı bırakmak zorunda kalıyor ya da alternatif yollar arıyor. Bu alternatif yollardan başında da Toprak Mahsulleri Ofisi’nde (TMO) ucuz arpa almak geliyor. Piyasada tonu 4-5 bine satılan arpa TMO’da 2 bin 500 TL’ye satılınca vatandaş, arpa alabilmek için uzun kuyruklar oluşturuyor. Ülkede her şehirde görülen bu manzara, Van’da da gözlerden kaçmıyor. Bir zamanlar tarım ve hayvancılığın başkenti olan Van’da da vatandaşlar, ucuz arpa alabilmek için Tuşba ilçesinde bulunan TMO önünde uzun kuyruklar oluşturuyor. Çoğunluğu çiftçilerden oluşan vatandaşlar, ilçelerden gelerek bazen günlerce sırada beklerken, bu durum kentin tarımda her geçen gün ne kadar kötüye gittiğini gözler önüne seriyor.
ÇİFTÇİLER EN ZOR DÖNEMLERİNİ YAŞIYOR!
Toprak Mahsulleri Ofisinde ucuz arpa için bekleyen çiftçilerden Cumhur Aydın, son zamanlarda yaşadıkları zorlukları anlattı. Aydın, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Hayvancılık işini dedem yapıyordu, babam yapıyordu şimdi de ben yapıyorum. Arpanın fiyatı 3 bin 500 - 4 bin TL’den başlıyor. Fakat devlet bize 2 bin 500 TL’den arpa veriyor. Biz arpa almak için 2-3 gün sırada bekliyoruz. Ne kadar arpa aldığımız hayvanlara bağlı. Mesela 100 tane hayvan varsa devlet bir ton veriyor. Biz ucuz olduğu için buradan bu kadar alıyoruz. Fakat o da yetmiyor. Bir ton 100 hayvana iki gün yetiyor. 3 gün sırada bekliyoruz, aldığımızda götürüp bir daha geliyoruz ve bunu sürekli yapıyoruz. Hayvancılık çok zor bir iş. Hep zarar ediyoruz hiç kâr etmiyoruz. Böyle devam ederse hiç kimse hayvancılık yaparak geçinemez. Bizim köyde eskiden yaklaşık 150 kişi hayvancılıkla uğraşıyordu şimdi yaklaşık 30 kişi ilgileniyor. Onlarında yapacak başka işi olmadığından kopamıyor. Tabi, birazda alıştıkları içinde elindekini bırakıp gidemiyor.”
VATANDAŞ UCUZ YAĞ VE PİRİNÇ KUYRUKLARINA GİRİYOR!
Yağ ve pirinç gibi ucuz ürün alabilmek için sabahın erken saatlerinde kuyrukların oluştuğunu belirten vatandaşlardan Süleyman Öztaşçı, “Marketlerden artık bir şey alamaz hale geldik. Yerel marketlerin ise önünden geçemiyoruz. Nerede ucuzluk varsa, herkes orada kuyruk oluşturuyor. İnsanların gerçekten alım güçleri kalmadı ve bundan dolayı da kimse de geçinemiyor. Özellikle artan maliyetlerden sonra ihtiyacımız olan gıdaları bile alamıyoruz. Artık eski yıllara döndük her yerde kuyruklar oluştu. Sonumuzda hayırlı olsun. Biz daha iyi günler beklerken hep daha kötü günlerle karşı karşıya kalıyoruz. Gerçekten merak ediyorum, bizim halimiz ne olacak?” şeklinde tepkilerini dile getirdi.
ÇİFTÇİLER ZARAR EDİYOR!
Maliyetlerden şikayetlerini dile getiren çiftçilerden Mehmet Karadut, “Biz bu sırada bazen iki gün bazen üç gün kalıyoruz bazen 4 gün kalıyoruz, 7 gün kaldığımızda oluyor. Aldığımız arpanın miktarını ne kadar hayvan olduğuna göre belirliyoruz. Aldığımız arpada bize hiçbir şekilde yetmiyor. Arpanın kilosu 5 bin, 6 bin TL samanın kilosu 4 bin 500- 5 bin arası yani çok zor bir durumdayız. Biz hep zarar ediyoruz. Bu durumda kim nasıl hayvancılık yapsın? Herkes kendi derdine düşmüş. Kuyrukları görüyorsunuz, saatlerce ucuz arpa almak için beklemek zorundayız. Bizim bu kuyrukları herkes görüyor ama kimse de ders çıkarmıyor. Ne olacak bizim bu halimiz? Artık günümüzü bile geçirmekte zorlanıyoruz. Ramazan ayında tüm günlerimizi bu kuyruklarda geçirdik.” Dedi.
MALİYETLER ÇİFTÇİNİN BELİNİ BÜKÜYOR!
TMO’daki ucuz arpa için saatlerce kuyrukta bekleyen Gürpınar ilçesi çiftçilerden Orhan Güler, “Biz kiralık kamyonet tutuyoruz ve buradan aldığımız arpaları ilçeye götürüyoruz. Artan maliyetler sonucunda dışarıdan artık arpa almak imkânsız oldu. Burada saatlerce beklememizin nedeni de dışarıya oranla yarı fiyatına alabiliyoruz. Ancak buradan aldığımız arpalarda bize yetmiyor. Hayvan başı kiloyla alıyorduk ama son aylarda talep artınca verilen kilo miktarı düştü. Az verilmesine rağmen de oruçlu bir şekilde sıramızı bekliyoruz. Hayvancılıkla geçimimizi sağlamaya çalışıyoruz ama hayvancılık bitmiş durumda. Bundan dolayı da bizde geçinmekte ciddi anlamda sıkıntılar yaşıyoruz ve en zor ramazanımızı geçiriyoruz diyebilirim. 100 tane keçi besledim ve şimdi satmaya çalışıyorum. Keçilere verilen fiyatla arpa alamıyorum. Bu durum da hayvancılık ve çiftçilik nasıl bitmesin.” İfadelerini kullandı.
“GÜNEŞİN ALTINDA, AÇ VE SUSUZ BİR ŞEKİLDE SIRAMIZI BEKLİYORUZ”
TMO’da satılan arpaları taşıdıklarını kaydeden nakliyeci Cemil Aydın, “Bazen 2 bazen de 3 gün sıra beklediğimiz oluyor. Onlar ucuz arpa alarak hayvancılıkla geçimlerini sağlamaya çalışıyor. Bizde onların aldıkları arpaları taşıyarak geçimlerimizi sağlıyoruz. Bizde onlar gibi uzun kuyruklar oluşturup bekliyoruz. Hemen yanı başımızda ucuz ürünler kuyrukları oluşuyor. TMO İskele caddesinde olduğu için biraz kentte uzak ve ona rağmen uzun uzun kuyruklar oluşuyor. Artık insanlar geçimlerini sağlamak için beklemek zorunda kalıyor. Güneşin altında ve aç, susuz bir şekilde sıramızı bekliyoruz” diye konuştu.
“İNSANLAR DAHA NE KADAR PERİŞAN OLABİLİR?”
Geçinemediklerini ifade eden vatandaşlardan M. Hasan Alan, devamında şunları söyledi: “Koronavirüsün tavan yaptığı zamanlar bile bu dönemden çok daha iyi. O zamanlar günlerce evde kalmamıza rağmen yine de geçimimizi bir şekilde sağlıyorduk. Şimdi ise sabahtan akşama kadar çalışıyoruz ve geçimimizi sağlayamıyoruz. Umudumuz artık ucuz kuyruklar oldu. Buradaki tüm insanların ortak derdi ucuz malzeme alabilmek. Yıl 2022 ve biz kuyruklar eşliğinde ucuz ürün almaya çalışıyoruz. İnsanlar daha ne kadar perişan olabilir. Tüp fiyatı 300 TL’yi geçti, sebze ve meyve fiyatları tavan yapmış. Elimizi neye atsak elimizde kalıyor. Yani insanların hali hal değil.”
