ŞEHRİVAN HABER: MEHMET ALİ EKİNCİ-ERDAL ERBAŞ
Devlet eliyle yapılan üretimin önemli merkezleri olan fabrikalar Van’da da üretime ciddi katkı sunarken Van-Et, Van-Yün, Sümerbank gibi devasa tesisler son zamanlarda en çok hayıflandıran yatırımlar haline geldi. Hele de işsizliğin ve hayat pahalılığının en çok konuşulduğu süreçte Van’daki o üretim üslerin kapatılması bir kez daha konuşulmaya başlarken Saadet Partisi Van İl Başkanı Özay İlhan Saadet Partisi Van İl Başkanı Özay İlhan da Şehrivan aracılığıyla kapanan fabrikaları bir kez daha gündeme taşıdı.
1980 yıllarında Van’da yer alan birçok fabrikadan eser kalmadı. Bir zamanlar kentte ardı ardın açılan ve hem istihdama hem üretime katkı sağlayan fabrikaların sadece ismi hatırlanır oldu. 2000’li yılların ardından teker teker kapanırken fabrikalar sadece üretimi bitirmekle kalmayıp işsizliği de zirveye çıkardı. Şu sıralar yaşanan pahalılık ve gıda ürünlerindeki dengesizlik ile birlikte ise değerleri bir kez daha anlaşıldı. Van halkının da unutumadığı o üretim üsleri ekonomik olarak zor günler yaşanan süreçte bir kez daha gündem olurken Şehrivan’a konuşan İlhan o yatırım alanlarını hatırlatarak, kapanan o fabrikaların yeniden kurulması gerektiğini söyledi.
VAN BİR DÖNEM ÜRETİYORDU!
Geçmişten bu güne kentte kurulan fabrikalar hakkında değerlendirmelerde bulunan Saadet Partisi Van İl Başkanı Özay İlhan, 1976 yılında Necmettin Erbakan tarafından deri ve kundura fabrikasının Van’da temeli atıldı. Aynı yıllarda da Erciş’de şeker fabrikası ve İskele yolu üzerinde Van Süt ve Van Yem’in temeli atıldı. Yine Erciş yolu üzerinde Van et balık kurumunun da temeli atıldı. Tabi bunların tamamı kentte yıllar içerisinde faaliyetlerine başladı ve Van’a beş fabrika kazandırıldı. Ancak bu fabrikalar içerisinde hala devam eden özelleştirme ve satılma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Erciş şeker fabrikası bulunuyor. Van Süt özelleştirildi ve daha sonra çalışmaz hale geldi, şu anda da yeri boş bir arsa şeklinde durmaktadır.” Dedi.
BİRER BİRER KAPANDILAR…
Fabrikalardaki istihdama dikkat çeken İlhan, şunları anlattı: “Van Yem fabrikası yine aynı şekilde özelleştirildi ve yeri harap olmuş durumda bekliyor. Deprem sonrası Van Et Balık Kurumu da çalıştırılmadı. Bu tesiste en modern tesis arasındaydı. Ancak burada bulunan malzemelerin tamamı hurdaya dönüştü. Daha sonra Van Et ve Süt Kurumu alternatif olarak yapıldı. Ancak bu tesiste tam olarak faaliyete geçmiş değil. Hatta birçok kesimin de bu tesisisin faaliyetlerinden haberi yok. Deri ve kundura fabrikasının ise 2003 yılında üretimi durduktan sonra 2004 yılında KOSGEB’e devredildi. 1981 yılında faaliyetine başlayan kundura fabrikası 492 kişiyle çalışmaya başladı. Bu tarihte kentteki nüfus sayısı ise bugünkü nüfusunun 15’te 1’i olmasına rağmen 492 kişiye istihdam sağlayan bir fabrikadan söz ediyoruz. Diğer fabrikaları da dahil ettiğimiz de binlerin üstünde bir istihdam ortamı oluşturuldu.”
VAN O FABRİKALAR SAYESİNDE BÜYÜK İHRACAT YAPIYORDU!
Yapılan fabrikaların kentteki tarım ve hayvancılığına yönelik yapılan bir sanayileşme hamlesi olduğunu vurgulayan İlhan, “Hedef bölgedeki tarım ve hayvancılığın genişlemesiydi. Buna bağlı olarak da bu fabrikalara satılacak ürünlerin yetiştirilemesi için olacak sağlanacaktı. Bir döngü şeklinde planlanan fabrikalar çiftçi için büyük önem taşıyordu. Yetiştirdiği ürünleri fabrikalara satabiliyordu ve hayvanların derisinden de ayakkabı üretilebiliyordu. Ancak beklenen olmadı. Ayakkabı fabrikası kapanmadan önce yıllık 10 milyon çift ayakkabı üretme hedefleri vardı. Van’dan Güney Kore’ye kadar kundura gidiyordu. Yani yurt dışına bir ihracat söz konusuydu. Fabrikanın daha iyi koşullara ulaşacağını beklerken, kapanma kararı alındı.” Diye ekledi.
“DERİ FABRİKASININ ALTERNATİFİ OLACAK BİR FABRİKA YOKTUR”
Ayakkabı ihtiyacının arttığı bir dönemde kudura fabrikasının kapatılmasına yönelik tepkilerini sürdüren İlhan, “Van, sınır bir kent olmasına rağmen avantajlarını değil, dezavantajlarını yaşıyor. Bölgenin ismi yıllardır mülteci geçişleriyle, terörle ve birçok olumsuzluklarla anılmakta. Bundan dolayı da doğudan batıya bir göç söz konusu. Tüm bunlara rağmen Van, çevre illerden de göç alan bir şehir. Ancak istihdam alanları yok edilen bir şehir konumunda. Kundura fabrikası da bilinçli bir şekilde yok edildi. Bundan dolayı da istihdam alanları yaratılamıyor ve yıllardır kent üzerindeki olumsuz algılar devam ediyor. Ne olursa olsun fabrikaların kapanması hususunda Van, bölge ve ülke kaybetmiştir. 2022 yılına girdik ama deri fabrikasının alternatifi olacak bir fabrika yoktur.” Şeklinde konuştu.
İLHAN: FABRİKALAR TEKRARDAN KURULMALI
Organize Sanayi Bölgesi’nde birçok fabrikanın olduğuna işaret eden Başkan İlhan, şunları kaydetti: “Çağrı merkezlerinde çalışan personelleri saymadığımız takdirde, fabrikalarda çalışan personel sayısı kentte kapanan ve kapatılmaya yüz tutmuş 5 fabrikanın çalışanı kadar etmez. Ondan dolayı bu bölgede bir tane kundura fabrikası kurulabilir. Önemli olan niyet olsun. Bu fabrikanın kurulduğu takdirde kentin istihdamına katkı sağlar. Van’ın kapatılan, satılan ve hurdaya dönmüş fabrikaların tekrardan kurulması lazım.”
