ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM-ERDAL ERBAŞ

Van’da en büyük sorunlarının başında gelen işsizlik ve hayat pahalılığı vatandaşları mağdur etmeye devam ediyor. Gün geçtikçe derinleşen ekonomik kriz ve pandemi salgını işsizliğin artış nedenlerinden biri olurken kentte son yıllarda övgüyle öne çıkarmaya çalıştığı genç nüfus oranı da göç ediyor.  

Van’daki sorunların başında gelen işsizlik problemi, kentte kronik bir hal alırken TÜİK tarafından paylaşılan oranlarda kentin acı gerçeğini gözler önüne seriyor. İş olanakları olarak görülen tarım ve hayvancılık son yıllarda önemini kaybederken, kent ekonomisinin çökmesine ve göçlerin de artmasına neden oluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2020 verilerine göre nüfusu 1 milyon 149 bin 342 kişi olan kentte işsizlik sorunu derinleşmeye devam ederken, Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgelerini kapsayan TRB2’de ise 25,9 oranında paylaşıldı. Öte yandan son 20 yılda aralıksız bir göç veren ve nitelikli nüfusunu kaybedip daha çok bölge illerinden göç alan kent geçen yıllarda da bu alışkanlığını sürdürdü. 2018-2019 yıllarında Van’ın aldığı göç 34,4 olarak açıklanırken verdiği göç oranı ise 39,6 olarak paylaşıldı. Van haliyle bölgenin hem en çok göç alan hem de en çok göç veren ili oldu.

NİTELİKLİ NÜFUSUMUZ GİDİYOR!

Bölgeden büyük bir göç alan Van’a gelenlerin büyük bölümünü yüksekokul, lise ve dengi okullar oluştururken giden nüfusun niteliği de genelde lise ve sonrasında oluştu. Van’dan göç eden genç nüfusun 9 bin 923’ü lise ve dengi meslek yüksekokulu mezunlarından oluştu. Bunu 7 bin 63 ile yüksekokul veya fakülte mezunları takip etti. Van’dan göç eden üçüncü büyük nüfus ise 6 bin 659 ile ortaokul ve dengi meslek ortaokulları oldu. Bu istatistikler ile de Van’da göç eden kesimin büyük oranın nitelikli kişiler olduğu görüldü. Geçmişte herhangi bir mezuniyeti bulunmayan ve işçi olarak batıya giden bir kesim yerini bir okulda mezuniyeti bulunan ve mesleki nitelikleri ile birlikte beyin göçü veren bir nüfusa bıraktı.

GENÇLER YA İŞSİZ KALIYOR YA DA GÖÇ EDİYOR!

Van’daki gençlerin neden iş bulmakta zorlandığını dile getiren vatandaşlardan Suna Sencer, “Bu şehirde hiçbir zaman gençlere değer tanınmıyor. Geçlerimiz istedikleri alanlara imk  ansızlıklardan dolayı yönlendirilmiyorlar. Buradaki gençlerin birçoğu doğru yönlendirmedikleri için yanlış tercihler vermek zorunda kalıyorlar. Misal çoğunun ailesinde, eğitim durumu gören kimse olmadığı için onlarda kendi başlarına karar veriyor. Çoğu zamanda yanlış kararlar alıyorlar. Bundan dolayı üniversiteyi bitirdiklerinde iş bulma konusunda zorluk çekiyorlar. Van’daki genç nüfus hiçbir kentte olmamasına rağmen kentteki iş gücü çok düşük. Her 10 gençten 4’si işsiz durumda. Geri kalan kısım ise düşük ücretle çalışmak zorunda kalıyor. Bundan dolayı gençler çareyi göç etmekte buluyorlar.

Yetkililerin bu sistemi çözmeleri gerekiyor. Yoksa gençler, okey salonlarında ve çay evlerinde hayatlarını sürdürmek zorunda kalacaklar. Ya da batı illerinde iş olanaklarını kovalayacaklar.” İfadelerini kullandı. 

VAN’DA İŞ YOK GÖÇ VAR!

Van’da üniversite mezunlarının çok olmasına dikkat çeken vatandaşlardan Çınar Tan, şunları söyledi: “Atama sisteminden kaynaklı, yasaların sürekli değişiklik göstermesinden dolayı bütün üniversite mezunları işsiz durumda. Diğer şehirlere oranla genç nüfusumuz çok ve buna bağlı olarak da üniversite okuyan işsiz kalan gençlerde çok. Kırsal bir alan olduğu için iş bulmakta zorluk çekiyoruz. Misal farklı illerde farklı mesleklerde okuyoruz ama buraya gelince bu mesleği yapacak alan bulamıyoruz. Aynı şey Van’da da var, üniversitede de birçok bölüm var. Ancak Van’da iş imkanları yok. Bu durumda da bu bölümleri okuyan arkadaşlarımız farklı illere gitmek zorunda kalıyor. Yani kendi memleketine faydası dokunabilecekken batıya göç etmek durumunda kalıyor. Buna öncelikle Van’daki yetkililerin el atması gerekiyor. Çünkü genç nüfusumuz gidiyor. Öte yandan Van ve bütün iller dahil olmak üzere yetkililerden atamaların önünü açmalarını istiyoruz.”

GENÇLER DÜŞÜK ÜCRETE MECBUR…

Kentte iş imkanların olmadığını belirten vatandaş Sedat Demirbaş, “İş verenler düşük maaş teklifin de bulunuyorlar. Düşünün sabahtan akşama kadar çalışacaksınız ve hak ettiğiniz ücretti alamayacaksınız. İşçiyi çalıştıran yer kar elde etmese, halinden anlarım fakat işyeri sahibi çok kazanıyor ama işçisine gereken ücreti vermiyor. Hatta işverenler fazla çalışmayı bile öneriyorlar. Bundan dolayı kentte birazda iş imkanı olsa da şartları zor oluyor. Tabi korona virüs salgını da bunu biraz daha tetikledi. 3-4 istihdam alanı bulunurken virüsle birlikte onlarda ortadan kalktı. Yetkililerden talebim gençlere öncelik vermeleri, işverenleri genç işçi konusun da bilgilendirmelerini istiyorum. Yoksa bu gelenek hep böyle devam edecek. Bu gençlere yazık değil mi, göç etmek zorunda bırakılıyorlar. Kendi memleketlerinde nasıl kalıp fayda sağlayacaklar. Genç nüfusu elimizde tutmalıyız. Bizim gençlere ihtiyacımız var ve onlarında bize ihtiyacı var.” Dedi.   

GÜNEY, “İNSANLAR İŞSİZ, UMUTSUZ VE GELECEKSİZ”

Van’daki fabrikaların az oluşuna değinen Serhat Güney, şunları kaydetti: “Van iline herhangi bir yatırım yok, çalışabilecek istihdam edebilecek herhangi bir yer yok. Bundan dolayı da iş imkanları çok kısıtlı. İstihdam alanlarının çoğaltılması lazım. Gençler başıboş bir şekilde sokaklarda gezmemeli. Çünkü iş alanları bulamayan gençler farklı alanlara yöneliyor. Gençlerimizin uğraş alanları olsun. Buna bağlı olarak da yetkililerin bu konuda ciddi çalışmalar yürütülmesi gerekiyor. Tabi gençlerle de sınırlı tutmamak lazım. Van’da gençler dışında da iş bulamayan ve düşük ücretle çalışanlar var. Bunlarda umutlarını kesmiş durumda. Başka yere göç etmesi zor. Çünkü ailesinin oraya alışması ve onun iş bulması çok zor. Bu yüzden düşük ücretle Van’da kalmaya mahkum oluyor. Bir de işin pandemi kısmı var. Salgınla birlikte geçim derdi de var. Yani kısaca insanlar işsiz, umutsuz ve geleceksiz.” Diye ekledi. 

“ YETKİLİLER HALKLA BÜTÜNLEŞMELİ”

Van’daki işsiz gençlerin durumuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Mesut Irk, yöneticilerin halka karşı duyarsız olduğundan sitem ederek şunları aktardı: “Yöneticiler, halka karşı duyarsız kalıyor. Hal böyle olunca da gençlere yönelik yatırımın yapılmıyor. Yani bu konularda ses çıkaranlara karşı kulak vermemeleri gerekiyor. Üniversiteyi bitirenler iş bulmakta zorluk çekiyorlar. Çünkü plansız eğitim modelinden kaynaklanan sorun gençlere büyük zorluk yaşatıyor. Gençlerin doğru yönlendirilmemesinden, gençlerimizin risk almamalarından kaynaklandığını düşünüyorum. Yetkililerden halkın sorunlarıyla daha çok ilgili olmalarını istiyorum. Gençlerin çalışabileceği alanlar oluştursunlar, gençlere umut verici yatırım yapsınlar. Kısacası halkın arasına katılsınlar, halkla bütünleşsinler.”         

İŞTE VAN’IN EN ÇOK GÖÇ VERDİĞİ VE ALDIĞI İLLER

Van, 2019 yılında 34 bin 372 göç alırken aynı yıl 39 bin 575 göç verdi. Bu göstergeye göre, Van ilinin göç veren bir il olduğu gözler önüne serildi. Van iline en çok göç İstanbul, Hakkâri, Ankara, Ağrı ve İzmir illeri olurken Vanlıların en çok göç ettiği iller ise İstanbul, Ankara, Antalya, İzmir ve Hakkâri illeri olarak paylaşıldı.