ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM-ERDAL ERBAŞ
Tüm Türkiye’de olduğu gibi Van’da bayramla birlikte tamamlanan kapanmanın sona ermesiyle kepenk açan işletmelerde harekete geçti. 17 günlük tam kapanma sonrasında esnaf yeniden kepenkleri açmanın sevincini yaşarken, bazı esnaflar hala kendilerinin de açılmasının müjdesinin verilmesini beklemeye başladı. Kepenk açılan kesimlerde yoğunlukla birlikte vakaların yeniden artabileceği ve kapanma olabileceği tedirginliği birlikte yeniden iş yapma imkanının sevinci bir araya yaşanıyor.
Korona virüsle kapsamında geçtiğimiz haftalarda uygulamaya konulan 17 günlük tam kapanma döneminin sonra ermesiyle, Van’ın cadde ve sokaklarında ise yoğunluk hemen artışa geçti. Kademeli normalleşmenin ilk gününde kentteki esnafların bazıları dükkanlarını açarken, bazı esnaflar ise 1 Haziran günü tüm sektörlerin serbest kalacağı yeni kararı beklemeye başladı. Bu süreçte vaka sayısı düşmesine, Van’daki her 100 bine düşen vaka sayısı oranları da 40’lara gelmesine rağmen esnaf geçtiğimiz süreçte yaşanan senaryoların yeniden yaşanması endişesi yaşıyor. Bir yandan normalleşme dönemi kentteki esnafı ve halkı bir nebze de olsa sevindirirken, bir yandan da azalan vakaların yeniden yükselişe geçeceği korkusu yaşanıyor. 17 gün kapalı kaldıktan sonra kepenk açtıktan sonra Şehrivan’a konuşan esnaflar hareketliliğe rağmeğn kayıpların büyük olduğunu vurgularken vatandaşlar ise bulaş riskine karşı daha dikkatli olmanın ve devam eden kısmi yasakların yerinde olduğunu söyledi.
ESNAF BÜYÜK ZARARDAN KURTULMAYA ÇALIŞIYOR!
Pandemi sürecinde yaşanan kısıtlamalar ve ardından gelen tam kapanma sürecinde kapalı kalan Alçekiç Pasajı esnaflarının büyük mağduriyetler yaşadığını dile getiren Alçekiç Pasajı Başkanı Oğuz Aras, gerçek gelir statüsündeki esnaflara herhangi bir yardımda bulunulmadığına vurgu yaptı. Alçekiç pasajında yüzlerce kişinin ekmek kazanmaya çalıştığını dile getiren Aras, “Normal günlerde bu pasaj esnafının kar edebilmesi için günlük en az 500 liralık satış yapmamız gerekiyor ki sonrasında kar edebilelim. Kar edebilmemiz için öncelikle kiramızı ve vergimizi çıkarmamız gerekiyor. Bu da perakendeci esnafın satışının yüzde 10’una tekabül ediyor yani 5 bin liralık satış yapması gerekiyor ki 500 lira kazansın. Pandemi sürecinde zaten iş yok, insanlar evlerine kapanmış durumdaydı. Bu süre içerisinde işlerimiz çok düştü, tam kapanma ile birlikte tamamen zarardayız.” Dedi.
“EN BÜYÜK ZARARI YİNE KÜÇÜK ESNAF GÖRDÜ”
Pasaj çalışanlarının ciddi sıkıntılar yaşadığını ve destek görmediklerini ifade eden Aras, “Esnaflara kredi verildi ama basit usuldeki esnaflara yardımda bulunuldu. Biz gerçek gelir statüsündeki esnaflara yardımda bulunulmadı. Basit usuldeki esnaflar zaten vergi bile vermiyor, bunlara yardımda bulunuldu. Orta düzey esnaflar bu süre içerisinde ortadan kayboldu, çoğu kapatmak zorunda kaldılar. Bu süre içerisinde fakir tamamen fakir oldu, zengin tamamen zengin oldu. Büyük firmalara hem teşviklerde bulunuldu hem de sigortaları karşılandı, bizlere ise herhangi bir şey yansımadı. Bu 17 günlük kapanmada pasajımızda bulunan elektronikçiler ciddi anlamda etkilendi, bununla birlikte daha önce de sık sık kapatılan berberler, lokanta ve kahvelerde durum daha ciddi boyutlardadır. Pasajımızda 100 dükkân var ve hepsinde en az 2 kişi çalışmaktadır, bu da 200 aile demek, en az 800 aile bireyi demek ve bunların ailelerine bakmaları için bir kazanç elde etmeleri gerekiyor.”
ESNAFIN UMUTLU BEKLEYİŞİ SÜRÜYOR
Tam kapanma sürecinde herhangi bir iş yapamadıklarından dolayı ekonomik sıkıntılar çektiklerini söyleyen esnaflardan Ender Gökay, “Tam kapanmadan önce de işlerimizde bir düşüş vardı, cebimizden yiyorduk. Hem evimizin hem de dükkanımızın giderlerini ve kiralarını cebimizden ödüyorduk. Çocukların masrafı, mutfak masrafı hepsini önceki birikimimizle ödedik. Onun dışında tam kapanma oldu. Herkes çok kötü etkilendi. Kapanmaya girerken cebimde 300 lira vardı. Tam kapanma sürecinde herhangi bir gelirim yoktu ve çocuklarım, benden bir şey istiyorlardı ve ben alamıyorum, ailemin maddi açıdan beklentileri var karşılayamıyorum, anlayacağınız çaresizim. Bayram öncesi bir dost imdadıma yetişti bana 300 lira borç vererek bana yardımcı oldu. Ben de borç aldığım bu parayla bayram için alışveriş yapabildim. Genel olarak kapanma dönemini evde hiçbir iş yapmayarak geçirdim. Sürekli gündemi takip ettim belki güzel bir haber alırız diye fakat yoktu. Şu sıralar bir hareketlilik var inşallah tam normalleşme ve yeniden eski günlere dönme sürecimiz başlar.” İfadelerine yer verdi.
KAPANMA SÜRECİNDE SADECE TOZ ALABİLEN ESNAF ŞİMDİ ZARARI KAPATMAYA ÇALIŞIYOR
Cümlelerini sürdüren Gökay, son olarak şunları söyledi: “Ben bu kapanma döneminde insanların düşünüldüğünü sanmıyorum. Eğer ki insanlar düşünülseydi kalabalık ortamların oluşmasına göz yumulmazdı. Bu dönemde hiç kimseden herhangi bir destek görmedik. Pandemi sürecinin başından beri bize verilen para bin 500 TL’dir. 1 buçuk yıldır destek olarak aldığımız para bundan ibarettir. Sözde salgın yayılmasın diye kapanma oldu. Ancak buralarda oluşan uzun kuyruklara kimse bir şey demedi. Kendi adıma söyleyeyim ben bu süreçten hiç memnun değilim. Tam kapanma bitti, şu an iş yapamıyoruz, aynı sektörde çalıştığımız arkadaşlar iş gönderiyor onları yaparak bir şeyler kazanmaya çalışıyorum. Tam kapanmadan sonra yaptığımız tek şey dükkanımızın tozunu almak oldu. Süreç böyle devam ederse kapatmak zorunda kalacağız.”
“İŞİ OLANDA DIŞARDA İŞİ OLMAYAN DA”
Tam açılmanın henüz söz konusu olmadığının altını çizen vatandaşlardan Cafer Tanrıtanır, “17 günlük kapanmasan sonra azalan vaka sayılarından sonra normalleşme kararı ile birlikte normal hayata yavaş yavaş geçmeyi temenni ediyorum. Şimdilik vakalar kontrol altında yani her an artışa geçebilir. O yüzden bizim daha dikkatli davranmamız lazım. Aslında birçok şeyde elimizde sağlığımızı ve ekonomimizi düşünerek hareket etmeliyiz. Ancak sabahın ilk saatlerinde cadde ve sokaklardaki kalabalık insanı korkutmuyor değil. Biz böyle devam edersek daha çok kapanma göreceğiz. Kısmi olarak yasakların devam etmesi bir yandan daha iyi. Çünkü her yer birden açılmış olsaydı, yoğunluk çok daha fazla artardı.”
KALABALIK ESNAFI MUTLU ETSE DE VATANDAŞI TEDİRGİN EDİYOR
“Misal şimdi de oturma alanları olmamasına rağmen cadde de yürüyecek yer bulamıyorsun. İşi olanda dışarda işi olmayan da. Kısmi olarak kapanmaya devam edilip bu süreçte yakalanan güzel grafiğin tekrardan kötü yönde bozulmaması sağlanmalı. Kısaca 17 günlük kapanma yeterli olmadı ama ciddi anlamda vakaların azalması konusunda etkili bir adım oldu. Kapanma uzatılabilirdi, ancak destek verilseydi. Bu kapanma da bile çoğu kesim destek alamadı. Sağlığı düşünüyorsak ekonomiyi de düşünmek zorundayız.” Diye ekledi.
